Schrijver, journalist, dichter en denker Abe de Vries schrijft in het Friesch Dagblad van zaterdag 26 maart 2022 een lezenswaardig artikel over mienskip. Hij wijst op een serie betekenissen van mienskip en stelt een inhoudelijke restauratie voor, los van provincialisme of nationalisme in regionale vermomming.
‘De iene mienskip is de oare net’, luidt de titel van zijn artikel. De Vries noemt het Woordenboek Friese Taal waarin ‘it konkrete groepskarakter’ dus ‘het gemeenhebben van iets, het met een of meer anderen deelhebben aan iets’ van mienskip wordt benadrukt.
In de hedendaagse Friese politiek heeft mienskip een andere lading. Het wordt bijvoorbeeld aan beleid gekoppeld, waarbij de mening van de mienskip ‘een belangrijke factor is’. Ook wordt de gemeente geassocieerd met mienskip en dan wordt verwezen naar inwoners binnen een bestuurlijke regio met omlijnde grenzen. Op deze wijze komt het begrip terecht in ‘bestjoerlike magy’ en ‘liket de mienskip oanwêzich, al wie it mar as yllúzje’.
De Vries beschrijft verder de overgang van mienskip naar iepen mienskip in het kader van CH2018. Fryslân diende open te staan voor andere provincies en het buitenland. Deze wenselijke, dus veronderstelde, iepen mienskippen staan tegenover de mienskippen die ‘tradisjoneel op in ferfelende en diskriminatware manier sletten en ôfkearich fan bûtensteanders binne’.
In 2010 en 2011 was van discrepantie nog geen sprake, aldus De Vries, die destijds deel uitmaakte van de eerste denktank van CH2018. Hij wees op ‘kulturele en politike partisipaasje’ van onderop en beschouwde dorpen als ‘sosjaal-geografyske bysûnderheid’. Hier kwam het idee van de zelfredzame mienskip uit voort. De latere beleidsmakers, de bidbookers, maakten van CH2018 een top-down gelegenheid. De mienskip moest worden opengebroken, waardoor nieuwe Nederlanders beter zouden kunnen integreren.
‘Provinsje- en gemeentebestjoeren anno 2022 ferpakke belied graach as in kadootsje oan de mienskip,’ schrijft De Vries. Mienskip dus als algemeen belang van de overheid, terwijl welwillende en kritische burgers, onder wie boeren, hier buitenspel worden gezet.
De Vries pleit voor transparantie door op zoek te gaan naar mienskippen waarvan geleerd kan worden en het contact met buitenstaanders wordt vergemakkelijkt op basis van gelijkwaardigheid. Echte mienskip komt van beide kanten, van aanwezige en nieuwkomer. Mienskip dienen we op te vatten als group driven social action, dus in de vorm van een progressieve benadering. Zo wordt mienskip als uitgangspunt van provincialisme of nationalisme in een regionale vermomming gepasseerd.
Het bevorderen van mienskippen zijn, volgens de auteur, een ondersteuning in het streven naar een klimaatvriendelijkere samenleving waarin lokale en regionale productie en consumptie beter op elkaar zijn afgestemd.
Hopelijk staan Friese gemeentelijke colleges stil bij de woorden van Abe de Vries over mienskip.
Wiebe Dooper