Het is me toch wat: de Inspectie van het Onderwijs ziet de laatste vier maanden het hoogste aantal heftige meldingen ooit binnenkomen. Deze gang van zaken is in de jaren negentig van de vorige eeuw al voorspelbaar, als er een enorme schaalvergroting in het voortgezet onderwijs aanbreekt.
Tijdens mijn eerste onderwijsbaantje in 1988 aan een grote streekschool voor middelbaarberoepsonderwijs in de stad Groningen, maak ik diverse geweldsincidenten mee, die ik aan de directie meld. Aangezien de leiding niet ingrijpt en vechtpartijen doorgaan, neem ik ontslag.
Op veel scholen in het voortgezet onderwijs, zonder een enorme omvang, bestaan tot circa 1990 uitstekende verhoudingen tussen leiding, leraren, leerlingen en ouders. Uiteraard doet zich wel eens een incident voor, maar door de sociale controle worden er zeer veel voorkomen. En binnen de destijds bestaande onderwijscultuur geldt voor directie en leraar nog een bepaald gezag naar buiten toe.
Naarmate de schaalvergroting, dus fusies van scholen, in het voortgezet onderwijs vordert, worden de verhoudingen tussen leiding, leraren, leerlingen en ouders afstandelijker. Bovendien komt aan het hoofd van een groep gefuseerde scholen een onderwijsmanager te staan die op basis van nieuwe regelgeving en bijbehorende protocollen het gehele onderwijs aanstuurt.
De ingezette bureaucratisering gaat nog steeds ten koste van de menselijke factor in het onderwijs, er teveel is getornd aan de zelfstandige positie van docenten, de kwaliteit van instroom van nieuwe docenten te wensen overlaat, leidinggevenden door de manager worden benoemd op basis van uitvoerende en niet op basis van persoonlijke kwaliteiten, klachten van ouders en leerlingen geregeld serieuzer worden genomen dan argumenten van een docent. Tegelijk groeien de zorgteams binnen de scholen uit de klauwen om de kwetsbare leerling maar goed op de rit te houden.
Terug naar de actualiteit van juni 2024. Onderwijsbestuurder Rutger Pol, in augustus 2021 gestart als nieuwe directeur Toezicht Voortgezet Onderwijs, zegt tegen de NOS:
Een school is een mini-maatschappij en we zien meer en heftigere incidenten. Dat baart ons zorgen, omdat een leerling zich pas kan ontwikkelen als hij of zij zich veilig voelt.
Gaat Rutger Pol, die oorspronkelijk milieu-econoom is, binnenkort deelnemen aan kringgesprekken, om achter de drijfveren van jonge geweldplegers, puberale stickie-rokers en geraffineerde dealers te komen? Het zou zomaar kunnen. Lekker empathisch, eigentijds en sociaal. Maar in de eerste plaats: nietszeggend!
Wiebe Dooper
Geraadpleegde bron:
https://nos.nl/artikel/2522978-onderwijsinspectie-ziet-meer-heftige-incidenten-op-middelbare-scholen