Het Nationaal Kiezersonderzoek 2023 levert verrassende bevindingen op. Dit is de 500ste column van J.Th.J. van den Berg voor parlement.com.
Door J.Th.J. van den Berg
Toen Bert van den Braak en ik negentien jaar geleden begonnen met onze column op www.parlement.com stonden er nog een paar dingen min of meer vast. Weliswaar was de volatiliteit (vluchtigheid) van het kiesgedrag al tot Europese recordhoogten gestegen; Nederland liep daarin met Italië samen voorop1). Maar, wisselingen van kiesgedrag bleven beperkt tot verschuivingen binnen bepaalde ideologische blokken. Voorts was er sprake van betrekkelijk vaste patronen van ‘issue-eigendom’ onder politieke partijen. Wat nu ‘bestaanszekerheid’ wordt genoemd, was naast sociale ongelijkheid het ‘eigendom’ van de Partij van de Arbeid, zoals respect voor normen en waarden werd geassocieerd met het CDA. Ten slotte was voor iedereen duidelijk wat ‘rechts’ en ‘links’ in de politiek betekende. Voor een politiek waarnemer was dat een prettig houvast bij de analyse van de vaderlandse politiek. Van dat houvast is weinig meer over.
De volatiliteit van kiesgedrag is om te beginnen groter dan ooit. In 2002, het vorige recordjaar, wisselde ongeveer 30% van de zetels in de Kamer van politieke eigenaar; nu was dat meer dan 35%. Dat kwam lichtelijk onverwacht, omdat in 2021 de wisseling van zetels beperkt was gebleven. Duidelijk werd dat de coronapandemie kiezers terughoudend had gemaakt en weinig geneigd tot experimenten. In 2023 waren de trossen weer losgegooid, met alle gevolgen van dien.
Leest u verder via: https://www.parlement.com/id/vmf69np2g2nk/niets_is_meer_zeker