“Kinsto Klaas Werumeus Buning net?”
We zaten in de galerie in Koudum – waar we als bestuur van Stichting Utjouwerij DeRyp graag vergaderen – en er werden plannen gemaakt voor nieuwe uitgaven. Mijn beide medebestuursleden, door en door Workumers, begrepen maar nauwelijks dat ik zelfs niet van deze uit Workum afkomstige kunstschilder gehoord had. Die zou, onder andere door zijn paardenschilderijen, een begrip zijn in Workum!
Maar ja, Workum ken ik van zomervakanties waar ik als zeventien-, achttienjarige een paar jaar lang op camping It Soal een visvakantie doorbracht en waar ik later nog wel eens een weekje in de winkel van Bandstra gewerkt heb. En nu ik na mijn pensionering in Koudum woon, fiets ik wel eens voor een boodschap of een vergadering naar Workum. Maar Klaas Werumeus Buning? Nee, sorry.
Inmiddels ben ik door mijn medebestuursleden aardig bijgepraat en vooral: het door Utjouwerij DeRyp uitgegeven boek No sa over Klaas Werumeus Buning ligt er inmiddels en geeft een mooi overzicht van het leven en werk van deze kunstschilder. Zijn werk is een fraai allegaartje – en dat bedoel ik niet negatief – van een groot aantal onderwerpen. Kunstkenner Willem Treurniet geeft in een voorwoord een, niet eens complete, opsomming:
”In zijn werk kiest hij voor verschillenden onderwerpen: een schilderij van een palazzo met paarden, de weerspiegelingen in een theeglas, allerlei dieren, muzikanten, zijn vriendin, paardenkathedralen, uitvergrote handen, strandlandschappen van Terschelling en Portugal, een merkwaardige “oplossing voor een probleem dat niet bestaat”, een kampioensdans, engel in opleiding, een man in bloei, en Babyspice, olifanten op weg naar Harlingen, een bruiloft en losse lippen.”
Treurniet eindigt zijn voorwoord met de zinnen: “In de verbeelding van Werumeus Buning speelt het dwalen een belangrijke rol. In de schilderijen reis je met je ogen en ontdek je gaandeweg de kleuren, de details, de licht hallucinerende sfeer en de geheimzinnige wonderlijkheid van het alledaagse leven.” Naast zijn voorwoord staat een zelfportret van Werumeus Buning uit 2014. Dat is een mooi los geschilderd, maar ook enigszins serieus en braaf zelfportret. Imponerend, en misschien wel het mooiste schilderij dat in het boek is afgebeeld, vond ik het zelfportret uit 2021 dat als titel ‘In bloei’ meekreeg.
De toets in dat zelfportret is nog losser en de blik van de geportretteerde schilder wordt daar nog indrukwekkender van. Het niet-realistisch gebruik van de kleuren waarmee het gezicht wordt ingevuld en waarmee de bijna wapperende haarlokken worden geaccentueerd geven een ongekende kracht aan de geschilderde kop. In dat schilderij ‘In bloei’ uit 2021 zie je volop de manier waarop de schilder te werk gaat:
“Voor een figuratieve schilder heb ik een wat grove schilderwijze, een losse, ruige manier van schilderen: van dichtbij zijn het strepen, klonten en vlekken, van veraf is het opeens iets. Die suggestie, daar gaat het om, dat is de magie. Het moet iets dromerigs hebben qua sfeer. Wat ik doe, is waken over het spel tussen verf en de wereld, dat probeer ik door intrigerende en kleurrijke schilderijen te maken. In mijn schilderijen wil ik de toeschouwer naar een wereld brengen waarin fantasie en verlangen centraal staan.”
Deze woorden staan in het artikel van schrijfster en columnist Sabine van den Berg over Klaas Werumeus Buning. In dat stuk op bladzij 4-12 laat ze de schilder zelf helemaal aan het woord. Op deze bijzondere manier weet de auteur levendig de geschiedenis tot nu tot van de in 1955 in Workum geboren kunstschilder samen te vatten. Hij vertelt over hoe hij uiteindelijk kunstschilder geworden is en wat hij met zijn schilderijen wil: een droomsfeer scheppen.
Het artikel van Sabine van den Berg is in het Nederlands. Even verderop in het boek staat een stuk van Jan Pieter Dykstra Hzn., Workumer en bestuurslid van Utjouwerij DeRyp. Die bracht in februari 2021 een bezoek aan het atelier van Werumeus Buning en maakt daar, in het Fries, een pakkend verslag van. Zo lezen we hoe de schilder na veel omzwervingen terug in Friesland in het kerkje van Pietersbierum terecht is gekomen waar hij zijn atelier heeft. Daar durft hij vanaf 2005 pas echt alleen als kunstschilder te leven en zijn andere baan op te zeggen.
In zijn artikel werkt Dykstra doelbewust naar de paarden toe en de laatste alinea’s van zijn stuk gaan dan ook over de talrijke paardenschilderijen die Werumeus Buning maakte. In de jaren vijftig werd er in de Súdwesthoeke nog volop met paarden gewerkt en bij de toekomstige kunstschilder thuis ging het altijd over paarden. Die verhalen en beelden van paarden zitten in zijn hoofd. Als hij in Pietersbierum een merrie als ‘buurvrouw’ krijgt, begint hij paarden te schilderen en dan krijgt hij ook opdrachten om paarden te portretteren.
Maar het zijn niet de paardenportretten, hoe mooi geschilderd ook, maar vooral de schilderijen in de serie ‘paardenkathedralen’ die op mij indruk maken. Die tussen 2006 en 2015 gemaakte schilderijen geven ook goed weer op welke manier Klaas Werumeus Buning zijn droomwereld creëert. Op grote doeken (100 x 110 cm) zet hij in een zee van licht een kudde paarden neer in de vervreemdende omgeving van een ruimte die daadwerkelijk aan een kathedraal doet denken. “Wij de beschouwers gaan een verdwenen beschaving binnen, die tot de verbeelding werkt, die betoverend werkt. Dat is de magie van Werumeus Buning”, zegt kunsthistoricus Marijke Peyser ervan.
In het 120 pagina’s tellende boek ‘No sa’ over Klaas Werumeus Buning, uitgegeven op het royale formaat van 30 x 24 centimeter, staan meer dan 100 afbeeldingen van zijn schilderijen, naast enige schetsen en zelfs beelden die hij af en toe ook maakte. De verhalen van Sabine van den Berg en Jan Pieter Dykstra Hzn. geven bij elkaar een helder overzicht van het leven en werk van Klaas Werumeus Buning. Dus ja, op die manier ken ik die kunstschilder nu wel zo’n beetje.
© Jelle van der Meulen