In de zomer van 2022 heeft Joop van Bergen zijn beitels aan de wilgen gehangen. Hij is, na een levenslange creatieve periode, gestopt met het beroepsmatig uitvoeren van werkopdrachten. Bij de Bolswarders is nauwelijks bekend dat deze oud-stadsgenoot de ontwerper en maker is van een uniek beeld, dat tegenwoordig wat verscholen opgesteld staat in de pseudo-binnentuin van De Tiid, aan de kant van de Wipstraat. Tijd om enige aandacht te vragen voor dit beeld, genaamd ‘Gastvrijheid’ en onthuld door burgemeester Allard Schuilenga in 1999, en dan met name voor de maker ervan, Joop van Bergen.
Naar Wijnjewoude
Rond Joops vijftigste verjaardag besloot het echtpaar dat Joop zijn leraarschap zou beëindigen, om zich fulltime te wijden aan de beeldhouwkunst. Daardoor werd hun huis in Drachten al spoedig te klein. Beginjaren ’80 kochten ze een oude bakkerij aan in Wijnjewoude, tussen Drachten en Oosterwolde. Die werd verbouwd, bouwvakker als hij eens was, tot een woon-werkpand, waarbij de voormalige winkel een sfeervolle galerie werd en de garage het atelier. En daar mocht ik dan in 1998 rondkijken.
Joop had net de, in die tijden ook nationaal zeer gewaardeerde, jaarlijkse Zomertentoonstelling van 1997 in het Bolswarder stadhuis mogen inrichten met zijn creatieve werk. En nu dus kreeg hij de opdracht van de gemeente Bolsward een beeld te vervaardigen, in brons, dat symbool voor de stad Bolsward stond en waarvan ook een honderdtal kleinere afgietsels werd aangekocht door de gemeente om als blijvende herinnering aan de stad te dienen. Deze werden, zeer summier, overhandigd aan personen die, in de ogen van het college, daarvoor in aanmerking kwamen.
Joop werkte aan talloze opdrachten, uit binnen- en buitenland, waarmee hij steeds ruimer, ook internationale, (kunst)aandacht kreeg.
Technieken
Het werk waar Joop van Bergen bijna zijn hele leven aan gewerkt heeft, bestaat meest uit een mengeling van figuratief en abstract. Vaak waren menselijke figuren te herkennen in de beelden, maar ook andere werkelijkheden, die door de kunstenaar via fraaie, creatieve bewerkingen tot bijzondere kunst werden gevormd. De organische vormgeving kwam tot uiting in hout en brons, dat laatste meest zandgegoten om de buitenkant een bepaalde structuur te geven. Die laatste kenmerken zijn terug te vinden in het bronzen beeld dat door de toenmalige gemeente Bolsward werd aangekocht van de oud-stadsgenoot.
Niet alleen in Friesland en Nederland kunnen we het werk van Joop van Bergen ontdekken, ook in Costa Rica en België, waar hij twee jaar achter elkaar (2009 en 2010) de Belgische Milieuprijs heeft mogen maken, is zijn werk bekend.
Gastvrijheid
Niet lang na de Zomertentoonstelling in het Bolswarder stadhuis in 1997, gewijd aan het werk van Joop van Bergen, besloot het Bolswarder College van B&W een bijzonder object door deze kunstenaar te laten vervaardigen dat als symbool beschouwd kon worden voor de gemeente Bolsward. De toenmalige burgemeester Allard Schuilenga (1943 – 2020) onthulde in 1999 het beeld dat uiteindelijk kwam te staan aan de noordkant van het stadhuis, in de daar aanwezige buitenruimte. Joop van Bergen, had dit bijzondere werk opgedragen aan zijn vader, Theo van Bergen (Bolsward,1910-Bolsward, 1979), een geboren en getogen Bolswarder middenstander, zeer gehecht aan zijn geboortestad. De titel die het beeld, van zandgegoten brons, meekreeg, was ‘Gastvrijheid’, waar Joop zelf het woord en begrip ‘Openheid’ als symbool aan toevoegde.
Zo ook heeft Joop zijn geboortestad Bolsward tot op de dag van vandaag ervaren: open en gastvrij, voor de eigen burger en voor de bezoeker. Tijdens mijn korte ontmoeting, deze zomer, met Joop, Ellen en broer Dick in De Tiid, waarbij we het hadden over ‘Gastvrijheid’, was de hang van Joop aan zijn geboortestad nog duidelijk voelbaar.
‘Als ik aan Bolsward denk, voelt het als thuiskomen. De herinneringen aan mijn fijne jeugd, de vriendelijkheid van de mensen, de veiligheid ook.’
Zoals veel jongeren in de jaren ’50 van het oude stadje zag ook Joop de politiecel in het bureau aan de Kerkstraat van binnen. Na het uithalen van ‘kattenkwaad’ mocht ook hij de strengheid van agenten als Karremans ervaren: meekomen, cel in en na enige tijd weer vrij. Met een ‘volgende keer kom je er niet zo gemakkelijk af’ werd Joop weer naar huis gestuurd, 50 meter verderop.
Maar zelfs in die kleine politiecel van Bolsward voelde Joop zich veilig en ‘gastvrij’…
© Willem Haanstra
Met dank aan Joop en Ellen van Bergen
Eerder verscheen: