Jan Douwe van der Ploeg, die in Sneek de middelbare school volgde, was van 1992 tot in 2017 hoogleraar Rurale Sociologie aan de WUR, de vroegere Landbouw Universiteit van Wageningen. Zijn afscheidsrede is getiteld: ‘Het belang van boerenlandbouw: een verzwegen waarheid.’ Het vakgebied van Van der Ploeg, de Rurale Sociologie, bestudeert sociale ontwikkelingen in niet-verstedelijkte gebieden.
Boerenlandbouw, is volgens de hoogleraar, een institutie die in de loop der eeuwen een eigen ontwikkeling doormaakt op basis van diepgewortelde regels. De arbeid die wordt geleverd is direct verbonden met de grond, waardoor sprake is van een unieke verbinding. De essentie van de boerenlandbouw ligt, aldus Van der Ploeg, dat er de beschikking is over hulpbronnen en hulpmiddelen die de basis vormen het agrarische productieproces. Dat zijn gereedschappen en machines, maar ook onderdelen van de ‘levende natuur’ als dieren, planten en zaden.
Tot enkele jaren geleden vormden banken en agro-industrie de externe bedreigingen voor de boerenlandbouw, beweert Van der Ploeg. Maar hij constateert dat die steeds meer intern van aard zijn. Hij constateert dat die te maken hebben met verschuivingen in zowel de boerenlandbouw als in de ondernemerslandbouw. ‘Het gaat, in essentie, om uiteenlopende strategieën voor de organisatie van de voedselproductie en de ontwikkeling van het agrarische bedrijf, om uiteenlopende logica’s’, aldus de hoogleraar.
Van der Ploeg wijst erop dat in deze context ondernemerslandbouw een belangrijke bedreiging vormt voor de min of meer traditionele boerenlandbouw. De belangen van de ondernemerslandbouw zijn in tegenstrijd met ‘nieuwe schaarstes’ die zich voordoen ten aanzien van factoren als klimaat, water, werk en voedsel. Echter, ‘onder het mom alle gezinsbedrijven te helpen’, worden landbouwpolitiek en kredietverlening ‘met agro-industrieën zó vorm gegeven dat de baten hoofdzakelijk naar de ondernemerslandbouw gaan, terwijl de kosten grotendeels worden afgewenteld op de boerenlandbouw.’
Misschien kan hoogleraar Jan Douwe van der Ploeg volgens de richtlijnen van het Nederlandse poldermodel de impasse tussen Rutte IV en de protesterende boeren doorbreken.
WD
Hierbij de afscheidsrede van hoogleraar Jan Douwe van der Ploeg uit 2017: http://www.jandouwevanderploeg.com/NL/doc/farwell_Het_belang_van_boerenlandbouw_een_verwaarloosde_waarheid.pdf