Het is geen nieuw fenomeen, in het VK, dat witte mannen in een explosie van geweld mensen met een andere etnische of religieuze achtergrond aanvallen. Ook in de vorige eeuw ging het en aantal keren mis, waarbij de woede zich in 1919, 1948 en 1958 keerde tegen mensen die volgens de witte mannen niet thuis horen in hun steden. Racisme en nativisme zijn daarbij steeds de drijvende krachten geweest. Zo ook nu, bij de racistische geweldsexplosie van de afgelopen weken. Het is belangrijk dit onder ogen te zien: het geweld keert zich niet alleen tegen mensen die recent asiel hebben aangevraagd, er wordt ook tekeergegaan tegen minderheden die al vele generaties, soms zelfs eeuwen, onderdeel zijn van de Britse samenleving. Daarbij speelt inmiddels moslimhaat een grotere rol dan ooit tevoren, hetgeen niet hoeft te verbazen na zoveel jaren aanjagen van islamofobie – en niet alleen door radicaal en extreemrechts.
Alle problemen van een samenleving terugvoeren op migratie en diversiteit in een tijd dat diezelfde samenleving zonder migratie en diversiteit onherroepelijk tot snelle economische en maatschappelijke achteruitgang veroordeeld zou zijn, is volstrekt onverantwoord. Ja, je wint er stemmen mee en je kan er zelfs verkiezingen mee winnen, maar je zal er je land mee verliezen omdat de oplossing van de echte uitdagingen en problemen alleen maar bemoeilijkt wordt en verder uit zicht raakt.
Het tragische van rassenrellen is niet alleen dat het voor een langere tijd bevolkingsgroepen tegen elkaar opzet, iets dat generaties lang kan doorwerken, het onttrekt bovenal het zicht op het feit dat het meestal mensen zijn die in hetzelfde sociaal-economische schuitje zitten, die tegenover elkaar komen te staan. De cultuur oorlogen maken vijanden van mensen die elkaars bondgenoten zouden moeten zijn, omdat zij vaak in dezelfde achterstandssituatie zitten. De focus op kleur, afkomst en religie maakt blind voor wat zo evident als wat is: de problemen van witte mensen in kwetsbare positie zijn identiek aan die van mensen van kleur. Werk dat onzeker is en laag betaalt; geen toegang tot betaalbare woningen; schreeuwende tekorten in zorg en onderwijs.
Er is een groot maatschappelijk belang bij het reguleren van migratie en een minstens even groot maatschappelijk belang bij het bestrijden van de vreemdelingenhaat en het veel beter aan het daglicht brengen van gedeelde belangen. Wie inziet dat de buurman in hetzelfde schuitje zit en net zo hard knokt voor bestaanszekerheid, kan ervoor kiezen die buurman als concurrent te zien of als bondgenoot. Als de arbeidersbeweging ons iets geleerd heeft, dan is het dat schouder aan schouder strijden voor een eerlijkere samenleving bergen kan verplaatsen, terwijl verdeeldheid de oneerlijkheid laat voortbestaan.
Tijdens de Olympische spelen hebben we Nederland zien schitteren zoals het is, in al zijn verscheidenheid. Die verscheidenheid is op het sportveld voor iedereen evident een bron van kracht en maakt ons trots als natie. Dan moet het toch mogelijk zijn dat in de samenleving als geheel ook zo te gaan zien en de verleiding te weerstaan steeds verder mee te gaan in het waanbeeld van migratie als bron van alle ellende. Het lost niets op en we worden er ook geen betere mensen of beter land van, integendeel. Laten we onszelf en onze geschiedenis niet verloochenen. Onze kracht is onze eenheid en die eenheid stoelt al eeuwen op het omarmen van onze verscheidenheid, mede gevoed door mensen die van buiten kwamen. Telkens onder nieuwe omstandigheden, met vallen en opstaan, soms ook met minder fraaie perioden, vooral als we toegaven aan de neiging ons naar binnen te keren en ons van de buitenwereld af te sluiten. Maar altijd werd zo’n periode weer overwonnen en kwamen we er sterker uit. En ook nu zal dat weer gebeuren.
Ook kunt u raadplegen: https://www.linkedin.com/pulse/rassenrellen-frans-timmermans-udrbe/