’t Is donker, druilerig en koud op die vroege ochtend van woensdag 23 februari van het jaar 1881. Het is half vijf in de ochtend en op een stelpboerderij in de oude gemeente Wonseradeel komt een jongetje ter wereld. Oegeclooster. Het vijfde kind van de Brandsma’s. De wereldse naam wordt Anno Sjoerd. Op 15 mei 2022 werd Anno Sjoerd, als Titus Brandsma, met negen anderen, door paus Franciscus heilig verklaard tijdens een mis op het Sint-Pietersplein te Rome.
Lagere school
De lagere katholieke school, ingezegend in 1880, waar alle kinderen hun schooltijd geheel of grotendeels doorbrachten, lag wat excentrisch van waar zich het roomse leven in die tijd afspeelde, de Grote Dijlakker.
Het relatief forse gebouw kwam te staan op de zuidelijke flank van de oude, vroegmiddeleeuwse handelswierde, ruwweg lopend van wat nu de Blauwpoort is, via de Dijkstraat, over Hoog- en Heeremastraat, tot ongeveer aan, of achter, de plek waar de Broerekerk zich bevindt. Het was een gemengde school, dat wil zeggen dat de jongens en meisjes gezamenlijk deze school bezochten. Al snel na 1900 zullen de meisje apart van de jongens schoolgaan.
Opvallend, voor die tijd, was de aanwezigheid van een schooljuf. Niet dat zij direct op dezelfde schoolfoto kwam te staan als de andere, mannelijke, leerkrachten, maar afkomstig uit de vooraanstaande notaris familie Bruinsma werd ze wel aangenomen om, ook gemengd, les te geven. Of Anno Sjoerd de dan al aanwezige katholieke bewaarschool heeft bezocht, is onduidelijk. Dit schooltje bevond zich achter de oude Sint Franciscuskerk, was een overblijfsel van een eerder schuilkerkje en om er te komen, passeerden de kleine kinderen een Mariabeeld, ingemetseld in een nis in de muur van de kerk. Er werd verwacht dat de kinderen dan hun hoofddeksel lichtten, uit eerbied voor Moeder Maria. Ook daarmee zou Anno Sjoerd dus kennis hebben kunnen maken met Maria?
De schoolgaande kinderen Brandsma liepen dagelijks naar school over modderige paden, later vermaakt tot verharde kerkenpaden, in weer en wind, langs het vee en door houten hekken; het zal een half uur lopen zijn geweest om de school te bereiken.
Het ruime zicht rondom zal als baken het silhouet van Bolsward hebben gehad, met torentjes van het stadhuis en een aantal kleinere kerkjes, naast de imposante kerkburcht van de Sint Maarten. Via de Snekerpoort kwamen ze Bolsward binnen. Op de terugweg diende Oegeclooster als lonkend perspectief: warme melk en de even warme liefde van Tjitje.
© Willem Haanstra
Eerdere delen uit deze serie zijn:
https://www.brekt.nl/de-wereldvreemde-jeugd-van-titus-brandsma-2/
https://www.brekt.nl/de-wereldvreemde-jeugd-van-titus-brandsma-1/