’t Is donker, druilerig en koud op die vroege ochtend van woensdag 23 februari van het jaar 1881. Het is half vijf in de ochtend en op een stelpboerderij in de oude gemeente Wonseradeel komt een jongetje ter wereld. Oegeclooster. Het vijfde kind van de Brandsma’s. De wereldse naam wordt Anno Sjoerd. Op 15 mei 2022 werd Anno Sjoerd, als Titus Brandsma, met negen anderen, door paus Franciscus heilig verklaard tijdens een mis op het Sint-Pietersplein te Rome.
Oegeclooster
In de geboorteakten van de kinderen wordt als geboorteplaats aangegeven Oegeclooster, met een c. Later zal op diverse wijzen de naam worden geschreven: Oegeklooster, Ugoklooster, Oegekleaster… De naam duidt in ieder geval op een klooster waar ene Ugo, Oege, bij betrokken is geweest. Het gebied Oegeclooster, ten oosten van Bolsward, ten zuiden van de Kloostervaart en begrensd door de oude Macadamweg, de Snekerweg, waar in die tijd al een stoomtram dienst deed, bestaat uit een drietal boerderijen en een arbeiderswoning. Nog steeds valt de verbinding te leggen tussen de Brandsma’s die sedert 1820 daar woonden en de huidige bewoners: Terwischa van Scheltinga, Brandsma en Hettinga. De laatste familie is een rechtstreekse nazaat van Titus Brandsma, via de enige getrouwde dochter Gatske.
Het gebied is in de late middeleeuwen o.a. gebruikt als vrouwelijk uithof van het grote Oldeclooster, voorbij Hartwerd.
Moeder Tjitje
Moeder Tjitje zal Anno’s verdere leven als religieus richtsnoer dienen. Na zijn intrede bij de Carmelieten zal Maria zijn houvast en richtsnoer zijn, wat zich eveneens uit in zijn bewondering voor Teresa van Avila, dat duidelijk is terug te voeren op moeder Tjitje. Zoals gezegd, ze was overbezorgd ten aanzien van alle de zes kinderen. Dezen werden direct na schooltijd op het eigen boerenhiem terug verwacht. Elders spelen, laat staan in die gevaarlijke stad, was niet aan de orde. Vriendjes en vriendinnetjes werden niet verwelkomd op Oegeclooster. Dat alles had ook tot gevolg dat onder en na schooltijd er geen gelijkwaardig contact bleek te zijn tussen de kinderen Brandsma en de stadsjeugd. Ook de inwonende boerenknecht en de dienstmeid, die door moeder Tjitje zeer zuinig, ook financieel, werden behandeld, mochten zich niet met de kinderen bemoeien.
De diep religieuze inbreng van de moeder werd overgenomen en doorgegeven door de zusters van Titus, die daardoor opgevoed werd door een kwintet vrome vrouwen, bij wie Maria diep vereerd werd.
Vader Titus
Zoals gezegd, vader Titus (1843-1920), een wat hoekige man, introvert en ook uiterst religieus, had een ietwat wijdere blik op de wereld buiten Oegeclooster, met name de katholieke. In het verenigingsleven was hij actief bestuurder van de r.k. kieskring rond Hartwerd, een naburig dorpje. Deze kieskringen, later opgegaan in de voorloper van de K.V.P., de Roomsch-Katholieke Staatspartij (RKSP), waren sinds kort toegelaten tot het publieke politieke bestel in Nederland. Het lukt Titus Brandsma om lid van de gemeenteraad van Wonseradeel te worden, van 1884 tot 1899. Hij speelt daar geen opvallende rol. Wie de raadsnotulen over deze periode leest, herkent een bescheiden politieke positie van Brandsma. Soms is hij principieel (zo wil hij als enige het openbare schooltje in Exmorra behouden), meest meegaand, even introvert als thuis. Vader is dus degene die een weliswaar beperkt aantal wereldse zaken Oegeclooster binnenbrengt, maar wel altijd beschouwd door een sterk religieuze bril. Actief was hij ook, tot zijn dood in 1920, als kerkbestuurder.
© Willem Haanstra
Deel 1 uit deze serie: https://www.brekt.nl/de-wereldvreemde-jeugd-van-titus-brandsma-1/