Voor het CDA ligt er niet een partij voorhanden om mee samen te werken, ook niet met de ChristenUnie die veel meer vanuit christelijke principes politiek bedrijft en dus de kenmerken heeft van een getuigenispartij.
Zowel het CDA als de ChristenUnie zijn fusiepartijen. In 1980 gaan de Katholieke Volkspartij (KVP), ARP (Anti-Revolutionaire Partij) en Christelijk-Historische Unie (CHU) formeel samen in het CDA; daarvoor is er een federatief verband.
In 2000 ontstaat de ChristenUnie, na het samengaan van het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV) en Reformatorische Politieke Federatie (RPF).
In het tijdperk van premier Lubbers (1982-1994) is het CDA een zeer dominante bestuurderspartij en opereren de christendemocraten vanuit het politieke midden. Tijdens de paarse kabinetten onder leiding van Kok valt het CDA terug om daarna onder premier Balkenende tussen 2002 en 2006 sterk terug te komen.
Na 2010 gaat het met de christendemocraten bergafwaarts. In 2012 haalt lijsttrekker Sybrand Buma 13 zetels en onder zijn aanvoering is er in 2017 sprake van een opleving naar 19 zetels.
Als het leiderschap in handen komt van Wopke Hoekstra moddert de partij verder door. Onder zijn lijsttrekkerschap worden er in 2021 15 zetels gescoord. De vooruitzichten voor de aanstaande Tweede Kamerverkiezingen bieden weinig hoop voor het CDA. In twee peilingen van I&O Research in juni en juli 2023 scoort de partij achtereenvolgens 6 en 5 zetels.
In de loop der jaren neemt met name door de ontkerkelijking de invloed van het CDA af. Onder Lubbers wordt meteen al duidelijk dat het bedrijven van christendemocratische politiek stoelt op economische uitgangspunten, de godsdienstige principes zijn weinig zichtbaar. Dat geldt ook voor de periode-Balkenende.
Met kabinetsdeelname aan Rutte 3 in 2017, kiest het CDA in sterke mate voor de liberale uitgangspunten van VVD en D66. Het technocratische managers-duo Wopke Hoekstra en Hugo de Jonge is daar content mee, maar ze drijven het CDA naar de rand van de politieke afgrond, ook onder Rutte IV.
Met de raadsverkiezingen van maart 2022 valt het CDA in Súdwest-Fryslan onder leiding van Bauke Dam terug van 11 naar 7 zetels. Met lijsttrekker Friso Douwstra blijven er voor de Friese christendemocraten met de Provinciale Statenverkiezingen van maart 2023 4 zetels over; dat waren er 8.
De vooraanstaande Friese CDA-er Bearn Bilker is een constante pleitbezorger voor een herkenbare christendemocratie. Hij stuurt ingezonden stukken over de malaise van het CDA naar regionale bladen. Met partijgenoten stuurt Bilker begin juli 2023 een bezorgde brief naar het bestuur van CDA Fryslân. Ook wordt, eind oktober 2022, het gesprek aangegaan met landelijk partijvoorzitter Hans Huibers.
Bilkers inzet, en die van anderen, heeft niets uitgehaald. En voor de opvolgers van Hoekstra en De Jonge valt er geen eer te behalen. Met de komende landelijke verkiezingen in het najaar koerst het CDA af op een onontkoombare nederlaag. Vanaf dat moment is het een partij van marginale betekenis. En er is niet een politieke partner om mee samen te werken.
CDA: ZETELAANTAL TWEEDE KAMER 1982-2015
1982: 45
1986: 54
1989: 54
1994: 34
1998: 29
2002: 43
2003: 44
2006: 41
2010: 21
2012: 13
2017: 19
2021: 15
Wiebe Dooper
Geraadpleegde bron:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Christen-Democratisch_App%C3%A8l