Dit eerste artikel over burgemeester Geukers is de vijfde bijdrage in een reeks van tien over Bolswarder burgemeesters.
De ontvangst
De eerst keer dat ik burgemeester Jacques Geukers moet hebben gezien, was in 1957. De laatste keer zag en sprak ik hem in 2005. We stonden als kinderen van de lagere scholen in Bolsward die woensdagochtend 26 juni 1957 netjes opgesteld voor het stadhuis.
We wachtten op de komst van een nieuwe burgemeester, want de vorige, Bruinsma, was vertrokken naar Beverwijk. Om hem op gepaste wijze te verwelkomen, hadden we een door de katholieke onderwijzer Van der Ven gemaakt liedje geleerd, om dat bij zijn presentatie op het bordes uit volle borst te gaan zingen. Blijkbaar was de tekst er goed ingestampt en maakte dat een zekere indruk, want zoveel jaar na dato herinner ik me het lied nog (bijna) heel goed:
Meester Geukers kwam naar hier
tot voldoening en plezier
zal nu met bekwame hand
ons gaan leiden met verstand
daarom klinkt het nu (????)
burgervader kracht en moed
waarna een keer of drie ‘hoera’ volgde.
Het was in het voorjaar van 2005 dat ik hem opnieuw zag, in een totaal andere ‘setting’. Dat jaar meende de gemeente Bolsward aandacht te moeten schenken aan het feit dat 550 jaar eerder stadsrechten van Bolsward op schrift waren gezet. Omdat ook oud-burgemeester Geukers een van de vijf toen nog in leven zijnde burgemeesters van de oude Gysbertstêd was, heb ik contact met hem gezocht met de vraag of hij nog iets kon betekenen voor zijn oude stad en op welke wijze hij zich dat dan eventueel zag doen.
Wat ik me vooral ben blijven herinneren van de echt lange gesprekken die ik met hem had, was het diepe verdriet dat hij doormaakte nadat het jaar daarvoor (21 januari) zijn echtgenote Miep Laufersweiler (Rotterdam 1920, Helmond 2004) was overleden. Zij had veel voor hem betekend, zeker ook tijdens zijn lange bestuurlijke carrière. Als oud-sociaal werkster heeft ze hem zijn hele werkzame periode lang kunnen adviseren op de bestuurlijke vlakken die aan haar oude beroep raakten.
Haarscherp herinnerde Geukers zich in 2005 nog de stad Bolsward uit zijn periode met haar ‘schilderachtige grachtjes en kronkelende straatjes’. Ook de aankomst van hem en zijn gezin aan de rand van Bolsward, afslag Sneek, stond hem nog helder voor de geest: de koets, de ruiters, de Friese klederdrachten en daarna de zingende kinderen voor het stadhuis. Treffend en helder ook typeerde hij bepaalde opvallende stedelingen uit zijn tijd als Bolswarder. Ik mocht ook van hem vernemen dat hij het nieuws over Bolsward, ook het politieke, nog steeds op de voet volgde, al was het dus wel van flinke afstand.
Hij stuurde me later eveneens een epistel waarin hij zijn herinneringen aan deze ‘bijzondere’ Friese stad had verwoord. Inderdaad, een bijzonder innemend, en aandachtig luisterend, persoon, deze burgemeester Jacques Geukers.
Minzaam en meelevend
Bronnen die ik heb kunnen raadplegen, schriftelijke zowel als mondelinge, geven een eenduidig beeld van de mens achter deze burgemeester. Alle schetsen een beminnelijk mens, met aandacht voor alles en iedereen rondom hem. Ook Henk Andela (1912-1999), de Bolswarder gemeente-ambtenaar die veel over de plaatselijke historie heeft geschreven, al tijdens de oorlogsjaren in Bolsward werkzaam was en een zestal burgemeesters van Bolsward van zeer nabij had meegemaakt, omschreef hem tijdens gesprekken die we hadden over de burgemeesters ook als zodanig: minzaam, sociaal invoelend en altijd meelevend, mochten er problemen zijn.
De raadsnotulen gedurende zijn periode in Bolsward bevestigen het beeld van een persoon die het compromis zocht bij meningsverschillen en nooit die meningsverschillen op de spits dreef, maar altijd begrip toonde voor de verschillende politieke standpunten. Ook zijn rechterhand, gemeentesecretaris Douwe Sandstra (1905-1981), sprak tijdens zijn afscheidsbijeenkomst over ‘steeds de mens gezocht’.
Loopbaan
Jacques Geukers werd als Jacobus Alexander geboren in Haarlem, op 2 maart 1921. Hij bezocht daar dezelfde school waar in die jaren de schrijver Godfried Bomans ook op zat. In 1947 studeerde hij af in de rechten aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij werkte als advocaat in Den Haag en Utrecht. In die laatste stad werd hij in 1954 raadslid voor de KVP (Katholieke Volks Partij). Na de benoeming van burgemeester Jan Bruinsma tot eerste burger van Beverwijk werd de aandrang van het overwegend rooms-katholieke deel van Bolsward groot om opnieuw een katholiek te benoemen. Men zocht en vond die in Utrecht, waar jurist en raadslid Jacques Geukers in dat Bolswarder profiel paste. Op 26 juni 1957 werd hij als zodanig geȉnstalleerd op het Bolswarder raadhuis. Januari 1966 vertrok hij naar de Brabantse gemeente Helmond, vooral op aandrang van echtgenote Miep, die warme gevoelens koesterde voor deze plaats. Hij bleef deze stad trouw tot aan 1986, toen hij met pensioen ging. Geukers bleef deels nog betrokken bij het verenigingsleven en ook in de rechterlijke wereld van de regio was Jacques nog actief.
Hij overleed in het plaatselijke Elkerliek Ziekenhuis op 21 december 2012.
© Willem Haanstra