Aaldert Jan (Allard) Schuilenga werd in Surhuisterveen geboren op 18 oktober 1943. Hij werd lid van het CDA in 1981, ging zich actief bemoeien met het plaatselijke politieke leven en werd vervolgens wethouder in Delfzijl (1982-1993).
In 1993 werd Schuilenga benoemd tot burgemeester van Bolsward en de bedoeling was dat hij die functie tot april 2003 in zou vullen. Wegens een aantal lichte beroerten zal hij in de loop van 2000 om gezondheidsredenen zijn werk moeten neerleggen, waardoor er een tijdelijk burgemeester aangesteld diende te worden.
Een eigenzinnig burgemeester
Wanneer ik met de burgemeester meeging naar een bijeenkomst elders, verliep dat via een vast protocol. Ik liep naar zijn kamer, meldde me en hoorde: ‘Moarn Haanstra, sille we dan mar’. We liepen naar zijn donkerblauwe Volvo, achter het stadhuis staand, stapten in, riemen om, en vervolgens ging meteen de radio aan: een licht klassieke zender. De hele rit, waar ook naartoe, neuriede hij voluit, met tamelijk zware en licht doorrookte stem, de liederen mee. Op de plaats van bestemming: ‘Sa, we binne der.’ Radio uit, motor uit, riemen af, naar binnen. Het leek me dus verstandiger om met hem eerder dan tijdens de rit in de auto te bespreken waarover het zou gaan bij dat bezoek..
Staand v.l.n.r.: Y. Terpstra, D. Bosma (notulist), W.D. de Jong, S.S. Flapper, J. Brouwer, T.G. Korfmaker-Schaper, F. Haanstra-Hilverda, F.v.d.Veen, J. v.d. Hauw, S.W. Hijlkema, M. Bouma. Zittend v.l.n.r.: B. van Minnen, J.H. Terra (gemeentesecretaris), A.J. Schuilenga (burgemeester), H.A. v.d. Werf-Palstra, S.J.M.M. De Haas.
Woonschepen
Zoals gezegd, een aantal politiek hete hangijzers kregen in zijn ambtsperiode opvallende, ook (inter)nationale aandacht. Met name het al dan niet legaliseren van ligplaatsen voor woonschepen binnen de gemeente speelde lange tijd een grote, politieke, rol. Deze affaire deed veel stof opwaaien, waarbij televisieploegen soms af en aan reden. Ik zie het nog voor me hoe dat soms ging. Het was, meen ik, een ploeg van SBS die niet snel tevreden was. Ik ging bij de familie Vermaning op bezoek om een bepaald besluit toe te lichten, waar deze omroep blijkbaar al van op de hoogte was. Je geeft normaal gesproken de gemeentelijke boodschap door en dan volgt een interview. Ik was die keer op de fiets gekomen en dat vond de opnameleider zo bijzonder, dat hij vroeg of ik opnieuw wilde komen aanfietsen.. Natuurlijk, televisie is spelen met beelden, dus ik weer op de fiets, en weer, en nog een keer, want het kwam blijkbaar nogal precies. Ik heb zelf de beelden niet gezien, maar hoorde wel, dat het als bijzonder werd geduid dat een woordvoerder op de fiets kwam. Ach ja, we willen immers beeldspelletjes.
Toen ik na afloop even bij Schuilenga langsging en zo zijdelings vertelde dat ik wel drie keer opnieuw moest komen aanfietsen, lachte hij: ‘Dat soe ik nou nea dwaen, Haanstra….’.
Pieter Storms
Ik herinner me ook nog dat i.v.m. de situatie rond de woonschepen Pieter Storms langskwam. Ik meen dat het SBS6-programma waar hij voor werkte Breekijzer heette. In ieder geval ging deze Storms aanvankelijk nogal intimiderend te werk. Via een aantal directe telefoontjes naar mij meende hij indruk te kunnen maken. Toen hij op een dag in zijn busje langskwam, stopte hij voor het stadhuis en liep, hoe hij dat wist, weet ik niet, rechtstreeks door naar mijn kamer. Hij klopte en trad meteen binnen. Geen probleem, dat gebeurde meer, maar opvallend was het eerste dat hij zei: ‘Ik liep daarnet langs de burgemeesterskamer en als ik geen antwoorden op mijn vragen krijg, ga ik daar naar binnen’. Ik wist echter dat die middag Schuilenga elders was en dat Storms imponerend wilde overkomen, dus, tja..
Netjes, zonder camera in de buurt, legde ik hem uit dat de gemeenteraad binnenkort een uitspraak zou doen over het woonschepenprobleem en dat hij die toch echt eerst moest afwachten. Vervolgens gaf hij aan dat hij van die vergadering opnamen wilde maken en dat ik dat maar op orde moest brengen. Ik werd nogal kriegel en zei dat hij welkom was bij die vergadering, maar dat de camera dat niet was. Wonderlijk, hij accepteerde dat meteen, vroeg naar datum en tijdstip van de vergadering, gaf me een hand en zei, heel vriendelijk: ‘Tot dan.’
En hij kwam, alleen, en ik bezorgde hem een plek op de voorste rij stoelen, in het midden van de raadszaal. Toen hij wegging (hij maakte aantekeningen van de vergadering, zag ik) bedankte hij me voor de gastvrijheid en de koffie die hij kreeg van een stadhuisbode en gaf hoog op van de prachtige raadszaal. Zo kon het dus ook.
Later ging hij opnamen maken en interviews houden van en met de woonschippers. Storms belde me nog één keer: of hij de burgemeester even kon interviewen. En toen ik die boodschap bij Schuilenga overbracht, zei deze: ‘Siz mar tsjin die man dat ik dêr gjin nocht oan ha.’
Het kenmerkte deze burgemeester: ingetogen, rechtlijnig, eerlijk en zichzelf nooit op de voorgrond zettend.
Zedenschandaal
Grote opschudding in Bolsward veroorzaakte een heftig zedenschandaal in 1995. Veel kinderen werden misbruikt in een bepaalde stadswijk. Trauma’s ontstonden, de omvang ervan was, nationaal bekeken, zeer groot. Midden jaren ’90 kwam een t.v.-ploeg van de rubriek NOVA (nu Nieuwsuur) me interviewen. Het viel me n.l. op dat de verschillende instanties die betrokken raakten bij dit schandaal langs elkaar heen werkten. Ze wisten van elkaar niet wat ze deden en wat ze wisten. Onderlinge uitwisseling van informatie gebeurde niet. Ik gaf dat aan in interviews met de Volkskrant en de NRC. Dat standpunt viel dus ook de televisierubriek op. De uitwerking was dat ik de andere dag, na het uitgezonden interview, door mevr. Van der Stoel (VVD) uitgenodigd werd om daarover met een vaste Kamercommissie te spreken. Daaruit is in ieder geval een wet voortgevloeid die het plaatsen van schotten tussen allerlei instanties moest voorkomen.
Rond 2000 kwam een veroordeelde, voor een zedendelict elders, in diezelfde, deels getraumatiseerde, wijk te wonen. Had hij zich op een andere plek in de stad gehuisvest, dan was er waarschijnlijk niets aan de hand geweest, maar hier in deze wijk betrof het, uiteraard, een uiterst gevoelige locatie. De burgemeester, wetend dat ik eerder ervaring had opgedaan met dit soort kwesties, vroeg hoe we dit het beste konden aanpakken. We overlegden veel, heel veel, ook met de directeur van de Woningstichting (waarvan het door de man gehuurde huis was), de politiecommandant en het maatschappelijk werk.
Ik weet nog dat ik met Schuilenga bij een aantal burgemeesters van buurgemeenten langs ging om de kijken of daar een plek voor de man gevonden kon worden. Nee, dus, men wilde niet meewerken…
Schuilenga was diep teleurgesteld: hij begreep deze opstelling van zijn collega’s totaal niet.
Fries
We besloten een bijeenkomst te organiseren in de zaal van hotel De Groene Weide. Daar gebeurde iets dat kenmerkend was voor Schuilenga. Ik zat naast hem en gaf het woord aan de burgemeester om uit te leggen wat de bedoeling van de avond was. Hij deed dat in het Fries. Er zaten mensen in de zaal die aangaven dat ze, helaas, het Fries niet verstonden en die vroegen om Nederlands te spreken. Schuilenga weigerde dat en ging stug door in het Fries, waarop een groep mensen de zaal verliet. Ik probeerde, fluisterend, Schuilenga nog op andere gedachten te brengen, maar tevergeefs: hij ging rustig door in ‘syn memmetaal’. Ik ging naar buiten waar een groepje mensen dat de zaal had verlaten, stond na te praten. Ik vroeg of ze toch niet weer naar binnen wilden gaan. Het bleek dat ze dat niet meer van plan waren.
Grote media-aandacht
De gemeente had enige tijd later een avond belegd in De Doele om de wijkbewoners te informeren over de gang van zaken rond de genoemde nieuwe wijkbewoner. Ik meen dat dat op een donderdagavond was. Deze bijeenkomst trok een voor Bolsward ongekend aantal media aan. Het regende vooraf telefoontjes, van Omrop Fryslân tot CNN en van BRT tot het NOS-journaal.
Verslaggever van dienst daarvan, Gerrie Eickhof, kwam bij me langs om mee te delen dat het achtuurjournaal wilde beginnen met een rechtstreeks verslag van deze bijeenkomst, en of ik het zo kon regelen dat de burgemeester met zijn verhaal zou beginnen, nadat ik een teken van Eickhof had gekregen. Schuilenga vond het prima, geen spoortje van opspelende zenuwen waar te nemen. Wel drukte ik hem, voor de zekerheid, op het hart toch echt gebruik te maken van het Nederlands als voertaal. Hij keek me met enige verbazing aan en zei dat dat ‘foar dizze kear’ dan maar moest. Heerlijk..
Achter de tafel de burgemeester, met naast zich mij,dan de directeur van de Woningstichting, een hoge politievertegenwoordiger en de directeur Maatschappelijk Werk Fryslân. Maar waar het om ging, het informeren van wijkbewoners over de stand van zaken over het avondonderwerp, dat deed Schuilenga voortreffelijk, ondanks soms pittige vragen.
Na afloop van de bijeenkomst, waarbij rechts achterin de zaal een muur van camera’s stond opgesteld, kon ik mijn talenkennis ophalen: vragen in het Engels, Duits, Vlaams, Fries en Nederlands werden gesteld en dienden beantwoord te worden. Bolsward stond deze avond even media-centraal, maar wel voor wat betreft een heel triest onderwerp.
Allard Schuilenga bleek in 2001 zodanig ziek (hij was door enkele lichte beroerten getroffen) dat er een tijdelijk burgemeester voor hem in de plaats gezocht moest worden: de ervaren Marten Koopmans uit Leeuwarden nam die functie enkele jaren waar.
Schuilenga overleed in 2020 in Drachten, de plaats waar hij al enige tijd woonachtig was.
Hoe moeilijk zijn laatste bestuurdersjaren ook waren, Allard bleef een ingetogen persoon en deed zijn werk zo optimaal mogelijk, hoe zwaar dit voor hem ook moet zijn geweest. Schuilenga was ook nog aanwezig in De Doele in 2005, waar aandacht werd geschonken aan het Stadsrecht van 1455. Vijf Bolswarder (oud-)burgemeesters waren die avond aanwezig. Allard had een kort baardje laten staan en genoot zichtbaar, en ingetogen, van al die bekende gezichten. Daarna werd hij niet meer gezien in Bolsward.
De stad hield goede herinneringen aan hem over.
Schuilenga was lang voor zijn overlijden gescheiden van zijn vrouw.
© Willem Haanstra
* Schuilenga is de achtste burgemeester in de serie over de laatste tien burgemeesters van de zelfstandige gemeente Bolsward
Eerder verscheen deel 1 over burgemeester Schuilenga:
https://www.brekt.nl/allard-schuilenga-een-overtuigd-fries-burgemeester-van-bolsward-1/
Bronnen:
Raadsnotulen 1992-2001
Media artikelen 1992-2021
Diverse niet met name genoemde raadsleden en ambtenaren
Gegevens fam. Schuilenga