Het is 105 jaar geleden dat de Friese beeldend kunstenaar JanMurk de Vries het levenslicht aanschouwde: op 11 november 1919, in de stad Bolsward. Een stad waar hij zijn leven lang van bleef houden en vaak verbleef bij vrienden en kennissen. Het werk van De Vries is in de loop der tijd ruimschoots belicht, over zijn jeugdjaren waarin een krachtige kiem werd gelegd voor zijn zo rijk geschakeerde levenskunst is minder bekend.
Klaas, de vader van JanMurk
Klaas de Vries, schoolmeester van beroep, zal op 2 augustus 1927 opnieuw huwen, met Joukje Jager van Drachten. Die heeft al een zoon, de zeer muzikale Siebren Justus. Kort na het huwelijk wordt ook nog een dochter geboren. JanMurk is dan zeven jaar. Zijn veilige geboortehuis, waarin de beschermende warmte van zijn moeder lag opgeslagen, is al verlaten voor een woning schuin tegenover Snekerstraat 46: op nummer 25, een heel aardig pand met Jugendstil elementen, aangekocht in de zomer van 1923 voor fl. 6.000,-.
Vader Klaas, van Oostermeer, was onderwijzer geworden aan de christelijke school in Bolsward en in augustus 1913 getrouwd met Murkje Langeraap. Aanvankelijk stond hij voor de klas in een schooltje aan het Skilwyk, binnenstad,vanaf 1922 aan een nieuw schoolgebouw in de in aanbouw zijnde wijk Plan Zuid. Muzikaal als hij was, bespeelde vader De Vries lange tijd het orgel van de Broerekerk, de thuishaven voor de rechtzinnig hervormden van de stad. Regelmatig zat de kleine Jan op het orgelbankje naast zijn vader. Zijn mooiste herinnering aan die periode was dat zijn vader potlood en schrift voor hem neerlegde, op een tafeltje, met invallend licht door een hoog, gotisch glas in loodraam: de kerk als kraamkamer voor de kunstenaar.
De band met zijn vader zal hecht zijn, zakelijk ook, rechtlijnig soms. De relatie met zijn tweede moeder is van begin af aan afstandelijk. Wanneer het gezin in de jaren ’30 naar Hommerts verhuist, waar vader Klaas hoofd van de school wordt, voelt Jan zich vervreemd en kiest hij voor een verblijf in Bolsward en, later, Amsterdam. Vader Klaas zal overigens na zijn overlijden begraven worden bij Murkje, in Bolsward. Dit graf is in 2018 geruimd.
© Willem Haanstra
Hierbij deel 1:
https://www.brekt.nl/janmurk-de-vries-een-menselijk-kunstenaar-uit-bolsward-1/