Tot en met 2028 voert Planbureau Fryslân lerende evaluaties uit voor de Regio Deals van Noardwest-Fryslân en de Waddeneilanden. In de afgelopen maanden zijn de werkzaamheden voor deze onderzoekstrajecten van start gegaan. De basis is gelegd in zogenoemde 0-metingen: Hoe is de situatie anno 2024 in Noordwest Fryslân en op de Waddeneilanden?
Door nieuwe metingen kan in de komende jaren in beeld gebracht worden hoe de uitgangssituatie zich ontwikkelt. Dit kan voor bestuurders en beleidsmakers aanleiding zijn om de Regio Deals bij te sturen.
Lerend evalueren: hulpmiddel voor adaptief beleid Regio Deals
Wanneer beleid gericht is op complexe onderwerpen en omgeven is met onzekerheid, is het wijs om dat beleid adaptief en lerend in te richten. Regio Deals zoals die van Noardwest-Fryslân en de Waddeneilanden verdienen zeker de stempel ‘complex’. In deze programma’s werken overheden, ondernemers, onderwijsinstellingen en andere partijen samen aan allerlei aspecten van brede welvaart, die ook nog eens op elkaar ingrijpen. Concreet betekent dit: meerdere inhoudelijke programmalijnen met daaronder talloze projecten. Beide regio’s zijn zich ervan bewust dat zaken vrijwel zeker anders gaan lopen dan verwacht. Zij hebben daarom gekozen voor een adaptieve aanpak en worden daarbij gefaciliteerd door lerende evaluaties uitgevoerd door Planbureau Fryslân.
Bij een lerende evaluatie wordt al tijdens de uitvoering van het beleid gevolgd of verwachtingen over de werking van het beleid uitkomen. Zo niet, dan volgt verdiepend onderzoek om te ontdekken wat bij de vormgeving van het beleid over het hoofd is gezien. Onderzoeksactiviteiten worden qua planning afgestemd op bestuurlijke en beleidsprocessen, zodat de resultaten optimaal kunnen worden benut om het beleid bij te sturen. Zo wordt de effectiviteit van het beleid gedurende de looptijd vergroot.
O-metingen Regio Deals: uitdaging door beschikbare data
Om te kunnen leren is het van belang om te volgen of de effecten van de Regio Deals zijn zoals beoogd. Daarom is in 2024 voor beide Regio Deals allereerst werk gemaakt van een zogenaamde 0-meting. Hoe is de situatie anno 2024 in Noordwest Fryslân en op de Waddeneilanden ? Zo kan later in 1- en eindmetingen een inschatting worden gemaakt van de veranderingen die in deze regio’s hebben plaatsgevonden gedurende de Regio Deal-periode. De resultaten zouden aanleiding kunnen geven om de Regio Deals bij te sturen.
Het maken van een 0-meting was voor beide regio’s een uitdaging. De Regio Deal Noardwest-Fryslân kent een bijzondere geografische afbakening: een deel van het landelijk gebied van de gemeente Leeuwarden doet mee, maar het stedelijke gedeelte niet. Door instanties als het Centraal Bureau voor de Statistiek worden voor dit specifieke gebied nauwelijks gegevens bijgehouden. Door gebruik te maken van data van Panel Fryslân konden toch de nodige relevante gegevens in kaart gebracht worden. In de 1- en eindmeting voor de Regio Deal Noardwest-Fryslân zal Panel Fryslân op dezelfde wijze worden ingezet, zodat de trends die de cijfers door de tijd heen laten zien in kaart kunnen worden gebracht. Deze kwantitatieve benadering wordt bovendien aangevuld met kwalitatief onderzoek.
Voor de Waddengemeenten geldt dat zij relatief weinig inwoners hebben en dat er daarom heel beperkt representatieve gegevens voor deze regio beschikbaar zijn. Het bijhouden van de impact van de Regio Deal met bestaande data is dan ook vrijwel onmogelijk. De bewustwording van dit feit bij betrokkenen is het eerste leermoment dat dankzij de lerende evaluatie heeft plaatsgevonden. Als gevolg hiervan is de 0-meting uiteindelijk niet zozeer een 0-meting in de hierboven geschetste, traditionele zin, maar vooral een startschot om meer datagedreven te gaan werken.
Organisatorische afspraken
Leren gaat niet vanzelf en vraagt om nauwgezette afstemming tussen onderzoekers en beleidsmakers. Daarom heeft Planbureau Fryslân in 2024 zowel voor de Regio Deal Noardwest-Fryslân als voor de Regio Deal de Waddeneilanden afspraken gemaakt over de uit te voeren lerende evaluatie. Dan gaat het om: hoe onderzoeksvragen worden bepaald, wanneer onderzoek wordt uitgevoerd, en hoe die planning aansluit op reflectie- en beslismomenten binnen de Regio Deals. Zo zorgen we er gezamenlijk voor dat relevante bijstuurinformatie op het juiste moment bij de juiste partijen terecht komt.
Ook kunt u raadplegen: https://www.planbureaufryslan.nl/nieuws/eerste-resultaten-onderzoek-regio-deals-leggen-basis-voor-lerende-evaluatie/