Door Gerard Jorna
De burgemeester van Leeuwarden Sybrand Buma heeft opnieuw een integriteitsonderzoek ingesteld tegen een lid van de gemeenteraad van Leeuwarden.
Na het dubieuze integriteitsonderzoek tegen het raadslid van Lijst058 Selo Boxman was dit keer Pim Astro, raadslid van GroenLinks, aan de beurt.
Volgens berichten in de pers was Astro op 8 juni j.l. tijdens de Baarder Merke met een bijl naar de feesttent gegaan om een eind te maken aan de door hem ervaren te luide muziek.
Aan Omrop Fryslân vertelde hij dat het hem allemaal teveel was geworden.
Zijn vrouw had in overspannen toestand het huis verlaten omdat de muziek in de feesttent van Baard volgens haar veel te hard stond, zelfs voor overdag.
Volgens zijn zeggen was het geluid buitenproportioneel.
De ironie wil, dat Astro op 11 maart 2024 als raadslid van de gemeente Leeuwarden vóór de partiële herziening van het bestemmingsplan voor De Groene Ster heeft gestemd, bedoeld om een deel van dit recreatiegebied als evenemententerrein te gebruiken ten behoeve van festivals en concerten die tot ver in de nacht voor de omwonenden harde muziek produceren.
Op 28 juni 2024 heeft Astro zijn gedrag besproken met de voorzitter van Dorpsbelang Baard en met de merke-commissie, daarbij zijn excuses aangeboden en afspraken gemaakt om herhaling te voorkomen.
Bij die gelegenheid werd hem verteld dat men van het incident melding had gedaan bij de politie, maar geen aangifte.
Astro had er kennelijk niet op gerekend dat Buma, die op 4 juli 2024 door politie op de hoogte was gebracht van de melding van het incident door het bestuur van Dorpsbelang Baard, hierin een aanleiding vond om opnieuw de integriteitskaart te trekken.
Volgens de brief van de burgemeester aan de gemeenteraad van Leeuwarden van 17 juli 2024 vond hij, zonder dat hij met Astro had gesproken, de melding van de politie voldoende betrouwbaar en concreet en daarmee onderzoekwaardig met het oog op een vermoedelijke schending van de Gedragscode Integriteit Raadsleden van de gemeente Leeuwarden 2024 en/of wetgeving.
Aan de hand van wat in de inleiding van de gedragscode staat over een respectvolle omgang van raadsleden met burgers en organisaties, tussen raadsleden onderling en tussen raadsleden en ambtenaren en dat van raadsleden in deze omgang correct, fatsoenlijk en respectvol gedrag wordt verwacht dat vrij is van ongewenste omgangsvormen en grensoverschrijdend en (sexueel) intimiderend gedrag, zoals hinderlijk gedrag, intimidatie, dubbelzinnige opmerkingen, handtastelijkheden, agressie, pesten en discriminatie, had Buma, naar eigen zeggen, geoordeeld dat Astro de gedragscode had geschonden.
Astro werd in het kader van het integriteitsonderzoek naar zijn gedrag telefonisch door de raadsgriffier Frans van der Heide uitgenodigd voor een gesprek op het stadhuis van Leeuwarden op 11 juli 2024.
In het bijzijn van de griffier, van wie Astro als lid van de Werkgeverscommissie van de raad de werkgever was, heeft hij zich door Buma zodanig laten intimideren dat hij afstand heeft gedaan de functie van lid van de Werkgeverscommissie van de raad en van 2e vice-voorzitter, iets waar overigens alleen de raad over gaat.
In feite betekent dit dat de raadsgriffier Van der Heide heeft meegewerkt aan het ontslag van zijn werkgever.
Uiteindelijk heeft Astro zich door beide heren zonder slag of stoot naar de openbare schandpaal laten leiden, voor de rest van zijn leven gebrandmerkt als niet integer.
Pim Astro had gewaarschuwd kunnen zijn.
Ik heb hem en de andere leden van de gemeenteraad van Leeuwarden uitgebreid en meermalen geïnformeerd over de wijze waarop de burgemeester en de griffier zich hebben misdragen in het integriteitsonderzoek tegen Selo Boxman*.
Als lid van de Werkgeverscommissie van de raad heeft Astro de griffier gefaciliteerd en de hand boven het hoofd gehouden om zich in dat onderzoek onder leiding van Buma te gedragen ten koste van Selo Boxman**.
En ik heb Astro onlangs nog gewaarschuwd om niet in te stemmen met het voorstel voor de actualisatie van het protocol voor onderzoek naar integriteitsschendingen, omdat het voorstel niet deugde***.
Het voldeed niet aan de verplichte kwaliteitseisen en richtlijnen voor verantwoord integriteitsonderzoek en zou een vrijbrief zijn voor de burgemeester om te pas en te onpas ongecontroleerd misbruik van integriteitsonderzoek te maken.
Getoetst aan de Handreiking Zorgvuldige Handhaving Het melden van het onderzoek naar en de juridische afhandeling van integriteitsschendingen, de publicatie van de Vereniging van griffiers De rol van de griffier bij een vermeende integriteitsschendingen, Van Melding tot onderzoek en aan hoofdstuk 4 van het Handboek integriteit voor politieke ambtsdragers van decentrale overheden uit 2023,
roept het recente integriteitsonderzoek dat Buma tegen Astro heeft ingesteld, een aantal vragen op.
Uit de aanwezigheid van Frans van der Heide bij het gesprek op 11 juli 2024 met de burgemeester, maak ik op dat dit gesprek het vooronderzoek van het integriteitsonderzoek betrof.
De griffier van de raad heeft anders niets te zoeken bij een gesprek tussen de portefeuillehouder bestuurlijke integriteit en een raadslid.
Dat betekent dat Astro een schriftelijke uitnodiging had moeten ontvangen met daarin beschreven wat de verdenking is, dat hij recht op rechtsbijstand heeft en dat hij zich tijdens het vooronderzoek door een derde kan laten bijstaan.
Astro moet ook de beschikking hebben gekregen over het schriftelijke resultaat van de beoordeling van Buma dat de melding van de politie een vermoedelijke integriteitsschending betrof, met daarin de verifieerbare feiten en omstandigheden die dat vermoeden rechtvaardigen.
Voorafgaande aan het vooronderzoek had Astro voldoende tijd en gelegenheid moeten hebben om advies te vragen bij bijvoorbeeld de Vereniging van raadsleden of het Steunpunt Integriteit Politieke Ambtsdragers.
Tenslotte had van het vooronderzoek een verslag moeten worden gemaakt, wat volgens Astro niet is gebeurd.
Blijft de vraag wat de voorzitter van Dorpsbelang Baard en de politie hebben gemeld over het gedrag van Astro en wat daar dan volgens Buma niet integer aan zou zijn geweest?
In de geactualiseerde procesafspraken integriteit politieke ambtsdragers gemeente Leeuwarden 2024 staat niet voor niets opgenomen dat
een beschuldiging van niet-integer gedrag raakt aan de betrouwbaarheid en geloofwaardigheid van een persoon. Om daar verweer tegen te voeren is geen eenvoudige opgave. Een beschuldiging is makkelijker gedaan dan rechtgezet en kan reputaties blijvend beschadigen. Zeker politieke ambtsdragers kunnen hierdoor (doelbewust) worden geraakt in hun functioneren. Maar ook de politiek of de organisatie kan langdurig last ondervinden van beschuldigingen van niet-integer handelen. Het oprekken van het begrip integriteit of het ten onrechte uiten van beschuldigingen van niet-integer gedrag wordt ook wel “integritisme” genoemd. Hierdoor verwatert integriteit en zorgt voor verwarring over wat integer handelen is. Dit vraagt om scherpte en zorgvuldigheid bij de beoordeling van een melding en de communicatie hierover.
In het Handboek integriteit voor politieke ambtsdragers van decentrale overheden staat dat het verstandig is om de beoordeling van een melding van een mogelijke integriteitsschending niet alleen aan de kroonbenoemde, in dit geval de burgemeester over te laten.
Uit de brief van Buma aan de raad van 17 juli 2024 maak ik op dat niet de politie maar hijzelf de melder van de verdenking van een integriteitsschending is geweest.
Hij heeft namelijk de melding van de politie uit eigener beweging tot een, naar eigen zeggen, onderzoekwaardige melding gemaakt die volgens hem voldoende betrouwbaar en concreet was.
Dat betekent dat hij zelf de melding van een mogelijke integriteitsschending heeft gedaan, die zelf heeft beoordeeld, zelf daar een onderzoek naar heeft gedaan en uiteindelijk zelf het vonnis heeft voltrokken, namelijk de publieke vernedering van Astro.
Hiermee heeft Buma de verdenking van vooringenomenheid op zich geladen.
De integriteitsschendingen die staan genoemd in de gedragscodes voor raadsleden en bestuurders gaan over ernstige zaken zoals belangenverstrengeling, misbruik van informatie, omgang met geschenken en uitnodigingen en gebruik van voorzieningen van de gemeente.
Het verhaal over de respectvolle omgangsvormen uit de inleiding van de gedragscode is er indertijd in het onderzoek tegen Selo Boxman met de haren bij gesleept en tot integriteitsregel gepromoveerd om een stok te vinden om haar te kunnen slaan.
Zij was vrijgepleit van een integriteitsschending en had niets anders gedaan dan op de gevoelige tenen van een ambtenaar te staan.
In de brief van 17 juli 2024 die Astro aan de raad heeft geschreven lees ik dat Buma heeft geprobeerd hem het verhaal over respectvolle omgangsvormen in de mond te leggen.
Maar ik lees niet dat Astro zijn handelen op 8 juni 2024 als een schending van de integriteitsregels erkent, laat staan als een integriteitsschending.
Hij noemt zijn handelen wel onacceptabel en vindt dat van een raadslid respectvolle omgang met mensen mag worden verwacht.
In zijn brief aan de raad suggereert Buma daarentegen dat Astro een schending van de gedragscode heeft erkend.
Hij gaat zelfs zo ver dat hij spreekt van een “afgehandelde integriteitsschending” terwijl van een integriteitsschending in het geheel geen sprake is geweest.
Dit is niet alleen suggestief maar het vormt een redelijk vermoeden dat Buma zich schuldig heeft gemaakt aan smaadschrift ofwel de strafverzwarende schriftelijke vorm van smaad.
Dat is volgens artikel 261 van het Wetboek van Strafrecht het door middel van geschriften opzettelijk aanranden van iemands eer of goede naam door de tenlastelegging van een bepaald feit met het kennelijk doel om daaraan ruchtbaarheid te geven, waarop een gevangenisstraf staat van ten hoogste een jaar of een geldboete.
Het is natuurlijk de vraag of Astro de moed zal hebben hiervan aangifte te doen.
Tenslotte maak ik uit de gang van zaken op dat Buma de suggestieve en ondeugdelijke conclusies zoals beschreven in zijn brief aan de raad, niet eerst aan Astro heeft voorgelegd.
Als dat zo is dan heeft hij gehandeld in strijd met het beginsel van hoor en wederhoor.
Dat is een ernstig verzuim dat Astro de mogelijkheid biedt voor een civiele vordering wegens materiele en immateriële schade.
Het lijkt er op, dat Sybrand Buma voor de tweede keer een onnodige, onterecht, vooringenomen en daarmee dubieus integriteitsonderzoek heeft ingesteld tegen de democratisch gekozen raadslid van de gemeente Leeuwarden.
Ik ben benieuwd of er in de gemeenteraad van Leeuwarden iemand is die gebruik gaat maken van zijn of haar bevoegdheid en verantwoordelijkheid om Buma als portefeuillehouder bestuurlijke integriteit ter verantwoording te roepen en de griffier Van der Heide tot de orde.
Het is anders wachten op het volgende raadslid dat bij het minste of geringste, naar goeddunken van Sybrand Buma, voor de bus wordt gegooid.
Gerard Jorna
* 2020 07 26 Brief aan gemeenteraad betreffende integriteitsonderzoek;
** 2023 03 14 Gmail aan de voorzitter Werkgeverscommissie – De griffier en het integriteitsonderzoek tegen Selo Boxman;
*** 2024 04 22 Brief aan de gemeenteraad van Leeuwarden Actualisering Procesafspraken integriteit politieke ambtsdragers gemeente Leeuwarden 2024