Door Gerard Jorna
Vorige week vrijdag las ik in de Volkskrant dat de rechtbank Midden-Nederland het ministerie van Algemene Zaken en dat van Binnenlandse Zaken en koninkrijksrelaties een ferme tik op de vingers heeft gegeven.
De rechtbank constateerde een “aan weigerachtigheid grenzende weerstand tegen openbaarmaking” van stukken.
De rechter heeft de uitzonderlijke stap genomen om zelf alle documenten te beoordelen en te bepalen wat openbaar gemaakt kan worden.
Volgens experts is de rechterlijke uitspraak een signaal dat het transparantiebeleid van de overheid niet door de beugel kan.
Het gemeentebestuur van Leeuwarden vormt in dit opzicht geen uitzondering.
De conclusie van een aan weigerachtigheid grenzende weerstand tegen openbaarmaking zou zo maar getrokken kunnen worden uit de wijze waarop de gemeentelijke gelederen gesloten blijven in mijn onderzoek naar de gedragingen van Sybrand Buma in het dubieuze integriteitsonderzoek dat hij als burgemeester van Leeuwarden eind 2019 heeft ingesteld tegen het raadslid van Lijst058 Selo Boxman.
Ik heb het bewijs geleverd dat dit onderzoek onnodig, onterecht en oneerlijk is geweest en dat de burgemeester zich schuldig heeft gemaakt aan vooringenomenheid en intimidatie.
Buma heeft zich tot nu toe onttrokken aan zijn verantwoordelijkheid voor het onderzoek en als gevolg daarvan het beschadigen van een democratisch gekozen raadslid en weigert te voldoen aan zijn verantwoordingsplicht.
De wijze waarop hij daarbij misbruik maakt van zijn verantwoordelijkheden en bevoegdheden en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur met voeten treedt, neemt steeds groteskere vormen aan die doen denken aan de rare sprongen van een kat in het nauw.
Omdat Buma in zijn pogingen om buiten schot te blijven tot voor kort werd geadviseerd door een bestuurlijk juridisch adviseur van de sector Juridische en Veiligheidszaken –zij heeft inmiddels de gemeentelijke dienst verlaten- heb ik met een beroep op de Wet open overheid (Woo) deze adviezen opgevraagd en verkregen.
Zij heeft deze documenten volledig zwartgelakt, zich beroepend op persoonlijke beleidsopvattingen.
Maar alles wijst er op dat haar adviezen niet door de beugel kunnen en daarom de openbaarheid niet kunnen verdragen.
Op haar advies hebben de burgemeester, de griffier maar ook de voorzitter van de werkgeverscommissie van de raad, om te voorkomen dat hun handelen onderwerp van onderzoek zou worden, beslissingen genomen die in strijd zijn met de gemeentelijke klachtregeling en de Algemene wet bestuursrecht.
De voedingsbodem voor haar handelen is de verziekte Leeuwarder bestuurscultuur en in het bijzonder het slechte voorbeeld dat gemeenteraad en gemeentebestuur aan de ambtelijke organisatie hebben gegeven in de wijze waarop men zich heeft misdragen in het integriteitsonderzoek tegen Selo Boxman.
In plaats van een misstand te melden hebben de ambtenaren van de sector Juridische en Veiligheidszaken inclusief het sectorhoofd ruimhartig meegedaan om de kwestie Selo Boxman in de doofpot te stoppen en te houden.
Ook Sybrand Buma steekt zijn weerzin tegen de Woo niet onder stoelen of banken.
Op 4 november 2023 verscheen hij op de televisie in het praatprogramma Op 1 en mengde zich op een voor de burgemeester van Leeuwarden onwaardige wijze als voormalig CDA politicus in de landelijke verkiezingen.
Bij die gelegenheid hoorde ik hem op zijn gebruikelijke suggestieve wijze beweren dat gemeente Leeuwarden extra ambtenaren moest aantrekken om Woo uit te voeren.
Hij vertelde daarbij dat hij zich zorgen maakte over de steeds groter wordende controledwang waardoor de gemeente Leeuwarden steeds verder in het defensief werd gedrongen.
Naar mijn mening zijn Woo-verzoeken het gevolg en niet de oorzaak van de defensieve bestuurscultuur in Leeuwarden.
Waar de gemeenteraad het laat afweten in zijn controlerende taak, laten mondige burgers zich niet meer door het gemeentebestuur en ambtenaren met een kluitje in het riet sturen.
De Woo is een voor de burger effectief controlemiddel, voor zover de verkregen documenten niet zijn zwartgelakt, en de mate van het gebruik ervan vormt dan ook een belangrijke graadmeter voor het afkalvend vertrouwen in het gemeentebestuur.
De gemeente Leeuwarden heeft in maart 2022 eenmalig € 112.000,- van het Rijk ontvangen en kan structureel rekenen op jaarlijks € 95.000,- om de Woo uit te voeren.
Daar kan het dus niet aan liggen.
In een radio-interview op 9 maart j.l. over de problematiek in de Vlietzone deed Buma er een schepje bovenop en suggereerde tegenover een verslaggever van Pointer dat criminelen misbruik hebben gemaakt van de Woo.
Volgens hem zouden zij Woo-verzoeken hebben gedaan “om te kijken hoe ver ze komen”.
Vermoedelijk kan de werkelijke oorzaak van Buma’s weerstand tegen openbaarheid worden verklaard uit een nostalgisch verlangen naar de tijd dat “boven ons gestelde” regenten zonder enige democratische controle hun gang konden gaan, een periode waarover hij graag en vol bewondering schrijft.
Kijkend de gedragingen van de burgemeester in het dubieuze integriteitsonderzoek tegen Selo Boxman en naar de wijze waarop hij ongecontroleerd door de raad de democratische spelregels aan zijn laars heeft kunnen lappen, zou je haast denken dat die tijd is teruggekeerd.
Maar gelukkig is er de Wet open overheid.
De met een beroep op de Woo verkregen documenten waarover in dit artikel wordt gesproken zijn te vinden op de website van de gemeente Leeuwarden (zoekfunctie woo 2023)
Het televisieoptreden van Buma is te zien op YouTube (4 november 2023)