Deze foto’s uit het fotoarchief van Tonnie Siemonsma geven een aardig beeld van een voor Bolswarders herkenbare plek in de stad. Aan de Nieuwmarkt, Nijemercke of nog steeds in de volksmond Koemerk, verrezen kort voor en na 1500 twee bijzondere gebouwen, allebei nu een rijksmonument: het Sint Antony Gasthuis en de hier afgebeelde sociëteit De Doele.
In 1867 brandde het gebouw af en verrees, in de loop van volgende jaren en diverse verbouwingen later, met een tot rijksmonument verklaarde voorgevel, tot een beeldbepalende plek in de historische binnenstad. Talloze generaties Bolswarders beleefden hier uiteenlopende activiteiten, van sportactiviteiten tot toneeluitvoeringen en van films tot tentoonstellingen.
Dikwijls werd de zaal verhuurd als receptieruimte of voor een gemeentelijke activiteit. Ook was het tijdens marktdagen het centrum van handelsactiviteiten. Jarenlang gebruikte ook het stichtingsbestuur van de jaarlijkse Rijwiel Elfstedentocht deze plek als uitvalbasis van de tocht.
De voorgevel, in een duidelijk eclectische bouwstijl, met geknot schilddak en enkele sierroosters voor een grote kelder, kent een niet oorspronkelijke toegangspartij. Binnen telt alleen de hal met trap als stilistisch waardevol.
Het aangebrachte toneelelement, ongeveer acht bij acht meter met een hoogte van meer dan zes meter. Nadat in 1939 een filmcabine was ingebouwd aan de achterkant van de zaal werd De Doele lange tijd gebruikt als filmzaal. Na een grote, recente verbouwing kent het gebouw vele appartementen.
© Willem Haanstra