De Gysbertstêd Bolsward telt maar liefst 79 rijksmonumenten op een relatief beperkt oppervlak. We gaan er wandelend, fietsend of rijdend aan voorbij, vaak zonder te weten dat je een monument passeert of zelfs betreedt. Met name de binnenstad, beschermd stadsgezicht, staat er vol mee. Zo mag je de Grote Dijlakker, met 19 monumenten als diamantjes aaneengeregen, wel de parelketting van de stad noemen. Buiten die oude kern staan nog meer monumenten: molens, we weten het niet eens, en dan die fraaie Monsma State aan de Franekerstraat. Laten we de blik nu eens richten op die wonderlijke samensmelting van wel heel aparte monumenten: het Julianapark.
De berceau
Een eveneens opvallend element dat de overgang markeert tussen het formele gedeelte en het landschappelijke is de berceau. Deze berceau, of loofgang, geeft na het rechtsaf slaan zicht op de monumentale Muziektempel, linksaf komt de Eisma-bank in zicht. Deze loofgang bestaat uit al zeer oude haagbeuken. Wat opvalt bij de huidige berceau zijn de betonnen beeldjes van uil en schildpad, en speelelementen aan deze linkerkant. Een duidelijk hedendaagse invulling, geen oorspronkelijke.
Een berceau is een tunnelachtige overkapping met aan weerszijden heggen of, zoals hier, bomen die op hoogte naar elkaar toegegroeid zijn. Het ontstaan van berceaus kan gezocht worden in de periode van de Romantiek, toen deze loofgangen met name gebruikt werden om de felle zon te weren bij het wandelen van voorname dames: een blanke huid behouden, was immers erg belangrijk, vooral als symbool van klassenonderscheid.
Wie vanaf de hoofdingang deze fraaie boog betreedt en even achterom kijkt, ziet, als op een prachtige fotocompositie de tuinmanswoning zich in alle glorie tonen. En wie naar rechts kijkt, krijgt een helder zicht op de muziekkoepel. Naar links lopend, kom je al snel in het landschappelijke deel van het park, niet meer strak van pad en gazon, maar met slingerende paadjes, een grote vijver met vogeleiland en krullende heesterbeplantingen. Om aan de zuidkant afgesloten te worden met een weer deels hersteld rosarium. Aan de uiterste zuidkant staat, in plaats van de koepel van ruim 100 jaar geleden, de verplaatste Amalia boom.
Het openluchttheater van 1955
Het openluchttheater, ontworpen door de Bolsward architect Jelle Grunstra. Dit werd opgericht in 1955 tijdens de feestelijkheden bij het herdenken van de Bolswarder stadsrechten die 500 jaar eerder op papier werden gezet. Het werd gebouwd in de landschappelijke vijver, aan de zuidkant. Het theater is enige tijd terug gesloopt.
De volière
Menigeen heeft nog herinneringen aan de volière die geplaatst was in het park. Het waren niet alleen vogels die in dat parkgedeelte te bewonderen waren, ook andere dieren als herten (van 1936 tot 1940) maakten enige tijd deel uit van de parkbewoners.
Het Julianapark werd destijds geschonken om de ‘gezondheid van de Bolswarders, het stedenschoon en de cultuur van de stad’ te behouden en ‘zo mogelijk te bevorderen’. Laat dat voor de gemeente Súdwest-Fryslân ook de leidraad zijn door allereerst dat wat vernield is, te herstellen. En dan goed te onderhouden, om het te behouden.
Het rosarium
Dit rosarium maakte onderdeel uit van het oorspronkelijke plan. Enige decennia terug, van 1972 tot 1990, was daar een midgetgolfbaan. Tegenwoordig zijn de rozenperken weer gevuld. Naambordjes bij de rozen ontbreken nog steeds, terwijl die wel in het oorspronkelijke plan zaten. Deze waren van fijn porcelein gemaakt, met in duidelijk schrift de namen van de verschillende rozen.
Het daar in de beginjaren aanwezige koepeltje, met weids uitzicht over de velden, is verwijderd sinds de Muziektempel is gebouwd (1922).
In 1924 werd bij de toegang tot de tuin een fraai Romeins beeld geplaatst, Aurora, de godin van de dageraad, als eerbetoon aan koningin Wilhelmina. Die was een jaar eerder, 6 september 1923, gehuldigd wegens haar 25-jarig ambtsjubileum.
© Willem Haanstra
Eerdere delen uit deze serie zijn:
Bronnen:
Bolswarder gemeente-archieven
Archief Stichting Sint Anthony Gasthuis
Archief Stichting Het Weeshuis
Bolswards Nieuwsblad diverse jaargangen tussen 1910-1920
Floralia, agrarisch weekblad, jaargang 1916
Mondelinge informatie: dhr. Zuur, oud-chef park- en plantsoenendienst voormalige gemeente Bolsward.