Vorig jaar op 19 augustus 2022 legt CDA-leider, minister van Buitenlandse Zaken en vicepremier Wopke Hoekstra al een tikkende tijdbom onder Rutte IV. Hij verklaart in het AD dat de kabinetsafspraak om in 2030 50 procent stikstofreductie te realiseren voor het CDA ‘niet heilig’ is. Daarnaast wil Hoekstra de kritische depositiewaarde uit de wet. Premier Rutte en D66-leider Kaag zijn verrast door zijn uitspraken.
Een aanzet tot Hoekstra’s interpretaties wordt daarvoor afgegeven op de Dag van Christendemocratie, die op 2 juli plaatsvindt in Nijkerk. Samen met Tweede Kamerlid Derk Boswijk volgt daar een spijtbetuiging over het stikstofbeleid. CDA geeft fouten rondom stikstof toe, kopt Nieuwe Oogst.
Naast een andere kijk op de stikstofagenda, waarschuwt CDA-leider Hoekstra op de partijsite, niet geheel toevallig ook op 19 augustus, over prijsstijgingen voor energie en boodschappen: Ook dat vraagt van de coalitie om de bakens te verzetten en zeer snel en effectief in te grijpen. Maar: vraagt ook het asiel- en migratievraagstuk dat we als kabinet de bakens verzetten. Al wekenlang zit het aanmeldcentrum in Ter Apel overvol.
Hoekstra manifesteert zich als een politicus die wil doorpakken. Daar komt vervolgens weinig van terecht. Ondanks de presentatie van het rapport Remkes met stikstofadviezen op 5 oktober, blijft er gemorrel in het kabinet. Zo laat natuur- en stikstofminiser Christianne van der Wal zich in College Tour begin november negatief over het eerdere interview van Hoekstra in het AD waarin hij afstand neemt van overeengekomen stikstofdoelen.
Het CDA loopt met de Provinciale Statenverkiezingen van maart 2023 zware schade op. De christen-democraten vallen in de Eerste Kamer terug van 9 naar 5 zetels. We zullen het vertrouwen straat voor straat, huis voor huis moeten herwinnen, zegt Hoekstra. Echter, in plaats daarvan gaat hij politiek gezien aan de rem trekken.
Na de Statenverkiezingen overlegt het kabinet over de stand van zaken en er wordt besloten het stikstofdossier on hold te zetten. Het CDA wordt tijd gegund met betrekking tot heronderhandelen over het stikstofdossier. De partij kiest ervoor niet eerder te willen overleggen als er meer bekend is over opkoopregelingen, overeenstemming van het Landbouwakkoord en afronding van de provinciale coalitievorming.
Als in de derde week van juni de gesprekken in het Landbouwakkoord definitief vastlopen, zegt Hoekstra op 23 juni dat het CDA niet meer voor de zomer met de andere drie regeringspartijen gaat praten over het stikstofdossier. Wederom probeert hij tijd te winnen en het illustreert dat de CDA-leider niet meer weet welke koers gevolgd moet worden.
Terwijl er in enkele provincies nog coalitiebesprekingen gaande zijn, strandt vrijdag 7 juli Rutte IV op het asieldossier. Dezelfde dag schrijft Hoekstra op de CDA-site: In november gaan we stemmen voor de Tweede Kamerverkiezingen. Met onze fractievisies en ons plan ‘Voor Heel Nederland’ hebben wij een verhaal voor iedereen. Een verhaal van minder ik, meer wij. We hebben er behoefte aan. Drie dagen later maakt Hoekstra kenbaar niet beschikbaar te zijn als CDA-lijsttrekker.
Premier Rutte gebruikt het asieldossier als aanleiding om zijn kabinet te laten stranden. Een relevant oorzakelijk verband is dat gedurende elf maanden het optreden van Hoekstra als minister en vicepremier, en op de directe achtergrond als CDA-leider, een blok aan het been is in en van Rutte IV.
Rutte heeft veel beter dan wie ook de politieke werkelijkheid juist ingeschat. Het interview in het AD van 19 augustus 2022, het zogeheten heronderhandelen en het uitstelgedrag van Hoekstra heeft geleid tot terecht wantrouwen bij Rutte.
Zelden heeft een politicus zoals Hoekstra op het hoogste niveau dusdanig gefaald. En zijn partij, het CDA, laat hij in nagenoeg ontredderde staat achter.
© Wiebe Dooper
Geraadpleegde bronnen:
https://www.nieuweoogst.nl/nieuws/2022/07/02/cda-geeft-fouten-rondom-stikstof-toe
https://www.cda.nl/actueel/nieuws/samen-de-verbinding-met-de-samenleving-herstellen