Op woensdag 24 mei woonde ik de informerende bijeenkomst in het Gemeentehuis te Leeuwarden bij, betreffende het plan om te bouwen bij de Hem. Ik werk voor Stichting Kening, een stichting die zich inzet voor het herstel van biodiversiteit, met de grutto als symbool voor een levend landschap. Daarnaast ben ik met Kening, net als de Gemeente Leeuwarden, partner in het Herstelprogramma Biodiversiteit Fryslân.
Het verbaasde mij ten zeerste dat het college van de Gemeente Leeuwarden de bouwplannen bij de Hem door lijkt te willen zetten, zonder inachtneming van de door ecologisch adviesbureau Altenburg&Wymenga geadviseerde bufferzone van ten minste 300 meter in een door de gemeente zelf opgevraagd advies. Dit advies werd geleverd in Mei 2020 en deze kennis is dus al minstens drie jaar in het bezit van de gemeente. Dit advies is klip en klaar en wetenschappelijk onderbouwd. Ter herinnering, herhaal ik in onderstaand stuk enkele belangrijke conclusies uit dit adviesrapport.
Het valt mij op dat door het college als argument wordt aangedragen dat er reeds verstoring is in de Hounspolder en dat men zich daarom niet aan de geadviseerde buffer van 300 meter zou hoeven houden. Het advies van Altenburg&Wymenga is echter met inachtneming van deze kennis gegeven, namelijk in het advies staat:
Huidige situatie
De rand van polder De Houn ligt op dit ogenblik op een afstand van ongeveer 80 meter van de nieuwe woonwijk Wiarda en de bestaande woonwijk Goutum. Ook ligt het gebied langs de Hounsdijk. Dit betekent in principe dat de polder in de huidige situatie al in zekere mate wordt verstoord. De huidige situatie is dus niet optimaal, maar er komen nog wel weidevogels tot broeden en het gebied is als gevolg van plas/dras geschikt voor foeragerende weidevogels.
Mét deze kennis, concludeert Altenburg & Wymenga in opdracht van de Gemeente Leeuwarden, vervolgens het volgende:
· Polder De Houn is nog één van de laatste goede weidevogelgebieden aan de zuidrand van Leeuwarden.
· Realisatie van de woonwijk De Hem direct langs polder De Houn zal ertoe leiden dat de kwaliteit van het weidevogelgebied verloren zal gaan.
· Om de kwaliteit van het weidevogelgebied in polder De Houn (tot op zekere hoogte) te waarborgen dient tussen de polder en het woningbouwgebied De Hem een brede bufferzone te worden aangelegd.
· Bij een bufferzone met een breedte van 200 meter kan worden aangenomen dat de kwaliteit van de polder met meer dan 30% zal verminderen, mede gezien een toename van de predatie.
· De verwachting is dat door het optimaliseren van de polder de negatieve effecten van de verstoring van de woonwijk zal worden gemitigeerd. Bij voorhand is echter niet aan te geven bij welke bufferbreedte in combinatie met mitigerende maatregelen de huidige kwaliteit van polder De Houn in zijn geheel kan worden gewaarborgd.
· Pas bij een bufferzone met een breedte van 300 meter zal de polder geen of nauwelijks invloed meer ondervinden van het woningbouwgebied.
· Voorkomen moet worden dat er in de bufferzone bomen, bosschages en riet tot ontwikkeling komen. Geadviseerd wordt om de bufferzone om te vormen tot kruidenrijk grasland.
In de eigen stukken van het college, zoals de bijlage “Weidevogels in relatie tot de Hem”, worden niet alle conclusies uit het adviesrapport van Altenburg&Wymenga uit 2020 aangehaald. Maar slechts de conclusies die hun wens om de Hem te realiseren en daarbij niet de geadviseerde breedte voor de bufferzone in acht te nemen, zouden ondersteunen. Daarbij halen ze de conclusies uit hun context en vertellen ze een onvolledig en daarmee onjuist verhaal. Het college schrijft in ditzelfde stuk dat zij zich houdt aan de zorgplicht. Wanneer er willens en wetens doorgezet wordt met de bouw van de Hem zoals nu gepland, wetende dat bij het niet in acht nemen van de geadviseerde bufferzone de kwaliteit van het weidevogelgebeid de Hounspolder verloren zal gaan, houdt de gemeente zich dus niet aan de zorgplicht. Tevens houdt de gemeente zich dan niet aan de wet op natuurbescherming, omdat de vogels zodanig worden verstoord dat het handelen van de gemeente van wezenlijke invloed is op de staat van instandhouding van de desbetreffende vogelsoort.
Dat de Hounspolder geen door de Provincie aangewezen weidevogelkansgebied is, is irrelevant. Deze vogels leven daar nu en doen het daar uitstekend. Dat is een waarde die gewaarborgd moet worden. Wanneer men dat níet doet, draagt men verder bij aan het verlies van biodiversiteit, waarmee het zoals we allen weten, al zeer ongunstig gesteld is. Ook met het compenseren van het verloren weidevogelgebied is er onvoldoende garantie dat de vogels die nu ieder jaar in de Hounspolder broeden, succesvol ergens anders zullen gaan broeden.
In de evaluatie Weidevogelcompensatie 2014 -2020 van Provinsje Fryslân staat dat er vooral ingezet moet worden op het behoud van de gebieden die er nog zijn. Dat is niet voor niks, want zoals de Provincie ook concludeert in de evaluatie, er is nog onvoldoende bewijs voor de effectiviteit van weidevogelcompensatie.
Als partner van het Herstelprogramma Biodiversiteit heeft de Gemeente Leeuwarden zich verbonden aan de doelstelling van dit programma. En dat is de neergaande trend van biodiversiteit ombuigen naar een stijgende trend. Tevens is de Gemeente Global Goals gemeente.
De manier waarop wij -wereldwijd en ook in Nederland- steden vormgeven is één van de hoofdoorzaken van biodiversiteitsverlies, naast zaken als intensieve landbouw, de manier waarop we de voedselketen georganiseerd hebben en klimaatverandering. Iedere keer dat wij weer een besluit nemen waarbij we biodiversiteit opofferen voor een ander doel raken we verder bij ons doel van biodiversiteitsherstel vandaan. Wij zijn als mensen volledig afhankelijk van een gezonde biodiversiteit. Als de gemeente Leeuwarden een gezonde toekomst wil waarborgen voor haar inwoners -ook voor de volgende generaties- dan zal de gemeente echt moeten kiezen voor natuurinclusief handelen. Bouwen waarbij een belangrijke habitat van verschillende beschermde soorten verloren gaat hoort daar niet bij. De gemeente verliest dan ook haar geloofwaardigheid. In 2023, waarin integraal en natuurinclusief handelen absolute noodzaak is, zou de gemeente het goede voorbeeld moeten geven.
Iedereen begrijpt dat de woningbouwopgave ook belangrijk is. Dit kan echter niet langer ten koste gaan van biodiversiteit. Beste gemeente, u bent vast en zeker beter en creatiever dan dat. En ik ben ervan overtuigd dat u, als gemeente, ook uw woningbouwopgave weet te behalen, zonder dat bestaande waardevolle gebieden hoeven te sneuvelen. Daag uw architecten en medewerkers uit: laat ze alleen bouwen als de biodiversiteit tenminste gelijk blijft of: zelfs toeneemt! DAT is natuurinclusief werken, DAT is bijdragen aan de doelstelling van het herstelprogramma en DAT is werken volgens de Global Goals.
Dus, mijn advies aan de Raad, stem echt voor de toekomst van Leeuwarden en stem ten minste voor de bufferzone waar dit gebied en al het leven daarin recht op heeft!
Marcia de Graaff
Creatief Directeur Stichting Kening