Dit tweede artikel over burgemeester Geukers is de vijfde bijdrage in een reeks van tien over Bolswarder burgemeesters.
Het gezin
Van het jonge gezin Geukers groeiden zowel zoon Jos (21 april 1954) als dochters Marijke (9 mei 1955) en Lidwina (3 maart 1957) op in Bolsward en bezochten resp. de katholieke jongensschool dan wel de dito meisjesschool aan het Laag Bolwerk. Daarna werd ook zoon Jeroen in Bolsward geboren. Op zeer jonge leeftijd verloor het gezin nog de eveneens de in Bolsward geboren dochter en zusje Thecla.
Na het overlijden van moeder Miep maakte Jacques kennis met de weduwe Mareille Iddink-Linden, met wie hij de rest van zijn leven een hechte vriendschap onderhield. Wellicht aardig om te memoreren is dat de oudste zoon, Jos (Josephus Gerardus Maria), in de voetsporen trad van vader Jacques. Eveneens afgestudeerd aan de VU in Amsterdam werd hij, na diverse (overheids)baantjes benoemd tot burgemeester van Westervoort (2006-2013). Naast dat burgemeesterschap werd hij o.a. voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie (KNGU), in welke functie hij o.a. de grensoverschrijdende misstanden in de turnwereld onderzocht. ‘Ik liep tegen een stenen muur aan’, zo was zijn conclusie nadat hij wegens financiële verschillen van inzicht ontslagen werd bij de Gymnastiek Unie. Eind vorige eeuw zou, zo wilden hardnekkige geruchten, Jos Geukers ook een gooi hebben gedaan naar een dan vacant burgemeesterschap in Bolsward. Hij werd het dus niet.
Het was in 2012 dat de oud-burgemeester aan een regionaal blad een, laatste, interview gaf. Over Bolsward zegt hij:
‘Het stadhuis was prachtig, er bevond zich een schitterende kerk, er werden veel tentoonstellingen georganiseerd en er was ook nog een concertzaal waar heel wat gebeurde.’ Hij had feitelijk weinig te klagen. Behalve misschien over één ding. ‘De bode verschool zich nogal. Dat was een weinig communicatief mens. Hij stond wel voor het gebouw, maar moest niets hebben van al die tentoonstellingen. Er kwamen regelmatig gasten uit alle windstreken naar onze gemeente. Die leidde ik dan noodgedwongen zelf rond.’
Zijn trots
Eén gebeurtenis in zijn Bolswarder periode herinnerde Geukers zich nog duidelijk en riep bij hem, toen ik daarover met hem sprak in 2005, nog altijd emotionele gevoelens op: het oprichten van de Bolswarder Skotsploeg, Boalserter Skotsploech. Op uitnodiging, via een advertentie in de plaatselijke krant, vond onder leiding van Geukers een avond plaats waarop gepeild werd of er belangstelling bestond voor het oprichten van een plaatselijke dansgroep die in Friese klederdracht Friese dansen wilde opvoeren. De aanwezigen waren meteen zeer enthousiast en dezelfde avond werd een voorlopig comité opgericht waarin plaatsnamen mevr. J. van Gosliga-Klom, mevr. A. Sandstra, A. Th. Tolsma en M. v.d. Weerd.
Nog in de herfst van datzelfde jaar was het inderdaad zo ver, zeer tot genoegen van burgemeester Geukers. ‘Een overal voor optredens gevraagde groep’, zo wist Geukers nog. ‘Ik moest zelfs mee naar de Verenigde Staten en ook Sicilië stond op hun lijstje, dus…..’.
Menselijker maat
Het mag duidelijk zijn dat het culturele leven in het Bolsward in de jaren na Jan Bruinsma totaal anders was dan dat in de tijd die Jacques Geukers hier doorbracht. Natuurlijk, de omstandigheden waren anders dan in de tijd waarin Bruinsma meende Bolsward nieuw (cultureel) leven te moeten inblazen. Het bourgondisch enthousiasme had plaats gemaakt voor een meer ingetogen rationalisme, waarbij de inwoners van de stad meer aandacht kregen dan feesten en andere emotionele uitingen.
Ja, natuurlijk, ook evenementen als een t.v. programma (‘Een tegen allen’) zette Bolsward op de kaart, maar het accent kwam meer te liggen op kleinschalige culturele evenementen, waarbij ook het stadhuis als tentoonstellingsruimte volop werd gebruikt.
De periode Geukers was, ook landelijk gezien, een tijdperk dat de rol en de positie van de door de Kroon benoemde ambtenaar een ander aanzien begon te krijgen dan het eigenlijk altijd had gehad. Bleef deze maatschappelijke functie, vooral nadat bepaald werd dat in een gemeente slechts een burgemeester die rol kon vervullen, er een met bijzonder en hoog aanzien in de Nederlandse maatschappelijke hiërarchie, met name de jaren ’60 van de vorige eeuw brachten daarin, een soms grote, verandering teweeg. Die overgang personifieerde Geukers al, een opvolger van hem in de kleine, overzichtelijke stad Bolsward zou daar, zo zal blijken, meer moeite mee hebben.
Het troostrijke bidprentje
Wat in Bolsward niet snel zal gebeuren, is het vastleggen van de naam van een oud-burgemeester van de stad in namen van straten, pleinen, gebouwen, inscripties, e.d.
Van oud-burgemeesters die nog elders gingen werken (zie o.a. Bruinsma) bleef in die andere gemeente vaak wel iets concreets zichtbaar. Zo ook van Geukers. Een park, centraal in de stad gelegen, draagt zijn naam: het Geukerspark. En een plaquette in het wegdek met daarop een tekst gewijd aan deze burgemeester.
Symbolisch ook voor de mens Jacques Geukers lijkt mij een toespraak van de toenmalige en ook nog huidige burgemeester van Helmond, mevr. Elly Blanksma-van den Heuvel, bij de uitvaartdienst van Geukers op vrijdag 28 december 2012. Ik citeer een klein, maar treffend, gedeelte hier uit:
‘Net voor mijn inauguratie als Burgemeester van Helmond hebben we elkaar gesproken. Samen met zijn partner Mariëlle hebben we een fijn gesprek gehad. Ik was onder de indruk van zijn passie voor de stad. Van zijn heldere geest en zijn visie op de samenleving Zijn zorgen over het toenemende individualisme. Zijn warmte en zijn betrokkenheid. Zijn grote liefde voor het ambt “Burgemeester” Hij gaf mij een advies: Blijf jezelf en ga dicht bij de mensen staan. Zorg dat iedereen er toe doet. Zijn advies zegt zoveel over hoe hij was. Voor mij een voorbeeld.’
© Willem Haanstra
Geraadpleegde bronnen:
Archief oud-gemeente Bolsward
Archief Helmond
Mondelinge informatie Jacques Geukers
Mondelinge informatie Henk Andela
Bolswards Nieuwsblad 1957-1966
Raadsnotulen Bolsward 1957-1966