Onder de iets oudere Bolswarders hoor of lees je nog veel nostalgie doorklinken wanneer het oude postkantoor aan de Jongemastraat ter sprake komt. Foto’s ervan doen verlangens ernaar opwellen, praten erover en over wie daar werkten, maakt nog steeds herinneringen wakker. Heerlijk, die nostalgische gevoelens, maar er is veel meer dan de, vaak vermeende, warmte van die tijd. Dat dit gebouw ontworpen werd door een rijksbouwmeester die nauwe banden had met Bolsward en dat ditzelfde gebouw op een merkwaardige, zeg maar slinkse, wijze,werd gesloopt, is minder bekend. Wellicht goed om aan de Bolswarder postkantoren enige aandacht te schenken en in het bijzonder aan dat (bijna) monumentale ontwerp van rijksbouwmeester Peters aan de Jongemastraat en de gewiekste sloop ervan.
Jongemastraat 22
Op het adres Jongemastraat 22 bouwt de gemeente Bolsward vervolgens een geheel nieuw postkantoor. Wie de raadsnotulen van maart 1872 doorneemt, leest dat het gebouw fl. 7.500,= moet kosten. Het wordt een post- en telegraafkantoor. Het gebouw wordt vervolgens door de gemeente verhuurd aan de PTT, de overheidsinstelling die eind 1873 tegen een huurprijs van fl. 300,= per jaar het kantoor in gebruik neemt. Het torentje erop dient als basis voor de telegrafie. Al snel, in 1898, moet het gebouw drastisch worden aangepast om aan de groei van het bedrijf te kunnen voldoen.
Huurprijs wordt dan: fl. 650,=. Enkele jaren later, in 1901, bleek, volgens de inspecteur der posterijen, het postkantoor ruim onvoldoende om aan de eisen des tijds te kunnen voldoen. Met name de directeurswoning was ver ondermaats. In 1904 werd al duidelijk dat nieuwbouw noodzakelijk was. Toch zou het tot eind 1906 duren voordat de bouw kon worden aanbesteed op basis van de bestektekening van Peters, een rijksbouwkundige met een Bolswarder verleden. Er waren begrotingsproblemen bij het Rijk, waardoor het wat langer duurde dan de bedoeling was.
Een opvallende verandering bleek al meteen. Door de binnenstad liep de tram, voor goederen- en personenvervoer. Deze liep dicht langs het oude postkantoor. Volgens ontwerp van Peters diende de voorgevel van het nieuw te bouwen kantoor twee meter achter de rooilijn te staan! Daarmee zouden de trillingen van de tram minder invloed op de bouwconstructie van het postkantoor krijgen. Eind december volgt, na aanbesteding, de gunning aan de fa. A. Ooima van Leeuwarden. Die moet binnen een bedrag van fl. 33.787,= blijven, en: de afbraak regelen, de stenen van het oude gebouw ‘netjes afbikken’ en hergebruiken en de aanwezige schoorsteenmantels ‘voorzichtig uit te breken en tijdelijk op te bergen’. Waarna deze gebruikt werden bij de bouw van woningen aan ’t Hof (naamgeving 1914), aan de andere kant van de Broerekerk.
In april 1908 al wordt het nieuwe postkantoor geopend.
De ontwerper ervan, Cornelis Hendrik Peters
Cornelis Hendrik Peters (Groningen 1-1- 1847- ‘s-Gravenhage 19-12- 1932) was de zoon van Charles Peters, directeur van de Bank van Lening en Johanna Bernardina Blaauw. Hij was enig kind uit dit huwelijk. De familie was protestant en Cornelis zou predikant worden. Maar op het Stedelijk Gymnasium ging het al mis: hij verliet de school in het vierde leerjaar vanwege een conflict. Via een relatie kwam Cornelis, 17 jaar nog pas, in Sneek terecht bij de bekende, originele en boeiend bouwende architect Albert Breunissen Troost, ontwerper van o.m. het gemeentehuis van Wymbritseradiel in Sneek, een uitbouw aan de Grote Kerk, eveneens in Sneek, de tuinmanswoning in het Wilhelminapark aldaar, maar ook van de Bolswarder gasfabriek.
Breunissen Troost zorgde ervoor dat Peters een baantje kreeg op het kantoor van P.J.H. Cuypers in Amsterdam (1866). Deze Cuypers (Roermond 1827 – Roermond 1921) ontwikkelde zich tot de belangrijkste bouwmeester van tientallen (neogotische) kerken in Nederland, maar ook van o.a. het Rijksmuseum en het Centraal Station in Amsterdam.
Deze Amsterdamse periode van de hervormde Cornelis zou het begin vormen van een levenslange, innige band met de katholiek Cuypers. Op 22-jarige leeftijd werd Peters, in 1869, naar Friesland gestuurd om daar als toezichthouder van Cuypers te fungeren bij de bouw van de vele Cuyperskerken in het noorden. Allereerst bij de bouw van de Sint Vituskerk in Blauwhuis.
© Willem Haanstra
Eerder verscheen: